آمریکا با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته، قوانین سختگیرانه و دیپلماسی، صنعت هسته‌ای را به ابزاری راهبردی برای درآمدزایی، کنترل بازار سوخت و نفوذ جهانی تبدیل کرده است.
تاریخ انتشار :يکشنبه ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۳:۰۴
از تولید برق گرفته تا صادرات فناوری، از مالکیت پتنت‌ها تا تنظیم بازار جهانی سوخت، همه اجزای این صنعت در راستای حفظ انحصار آمریکا طراحی و مدیریت می‌شوند.سیاست‌های واشنگتن نه‌تنها در پی توسعه اقتصادی داخلی‌اند، بلکه با هدف جلوگیری از دسترسی کشورهای رقیب به مزایای این صنعت تدوین شده‌اند؛ سیاست‌هایی که به‌ویژه در قبال ایران، روسیه و چین با وضوح بیشتری قابل مشاهده‌اند.
درآمد مستقیم از صنعت هسته‌ای
راکتورهای هسته‌ای آمریکا در سال ۲۰۲۴ که تعداد آن‌ها به بیش از ۹۰ عدد می‌رسد، حدود ۱۹ درصد از برق تولیدی این کشور را تامین کردند. این نیروگاه‌ها ظرفیتی بالغ بر ۹۷ گیگاوات دارند و ارزش بازار برق هسته‌ای این کشور بین ۴۰ تا ۶۰ میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود. بر اساس داده‌های رسمی از وزارت انرژی آمریکا (DOE) و اداره اطلاعات انرژی (EIA)، صنعت هسته‌ای نقشی کلیدی در تامین انرژی پایدار، کم‌کربن و بلندمدت برای اقتصاد آمریکا ایفا می‌کند.
اهمیت اقتصادی این صنعت تنها به تولید برق محدود نمی‌شود؛ به گزارش United States Nuclear Industry Council، تنها در جنوب‌شرقی آمریکا، فعالیت‌های مرتبط با انرژی هسته‌ای سالانه بیش از ۴۲.۹ میلیارد دلار تاثیر اقتصادی داشته و بیش از ۳.۷ میلیارد دلار درآمد مالیاتی برای دولت ایجاد می‌کند.
این صنعت، همچنین حدود ۵۰۰ هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در این کشور ایجاد کرده که سطح دستمزدها در آن‌ها به طور میانگین ۵۰ درصد بالاتر از صنایع مشابه است.
روش‌های درآمدزایی متنوع
در کنار تولید برق، صادرات فناوری و خدمات فنی از دیگر ستون‌های درآمدزایی هسته‌ای آمریکا محسوب می‌شود.
صادرات فناوری و راکتورهای پیشرفته
شرکت‌هایی همچون Westinghouse و NuScale به طراحی و فروش راکتورهای مدولار کوچک (SMRs) می‌پردازند که به دلیل طراحی انعطاف‌پذیر و ایمنی بالا، در کشورهای متحد آمریکا مانند امارات، کره جنوبی و برخی کشورهای شرق اروپا به کار گرفته شده‌اند.
پروژه‌های دفاعی
علاوه بر آن، شرکت BWX Technologies وظیفه تولید راکتورهای هسته‌ای برای نیروی دریایی آمریکا را بر عهده دارد؛ راکتورهایی که قلب تپنده ناوهای هواپیمابر و زیردریایی‌های اتمی آمریکا هستند.
تامین انرژی مراکز داده
گسترش مراکز داده و رشد روزافزون هوش مصنوعی نیز زمینه‌ای نوین برای توسعه بازار هسته‌ای فراهم کرده است. شرکت NuScale هم‌اکنون در حال مذاکره با اپراتورهای بزرگ فناوری برای تامین برق پاک و پایدارِ مراکز عظیم داده از طریق راکتورهای کوچک خود است. این کاربرد جدید، انرژی هسته‌ای را به بازیگری مهم در آینده دیجیتال جهان تبدیل می‌کند.
صادرات سوخت هسته‌ای
در کنار همه این‌ها، واشنگتن درآمدی قابل‌توجه از صادرات سوخت هسته‌ای و فناوری‌های مرتبط با آن نیز به‌دست می‌آورد. فرایندهای غنی‌سازی و تولید سوخت تحت نظارت کمیسیون تنظیم مقررات هسته‌ای آمریکا (NRC) انجام می‌شود و کشورهایی که خواهان استفاده از این فناوری‌ها هستند، باید تحت ضوابط سخت‌گیرانه‌ای که آمریکا تعیین کرده، قرار گیرند.
درآمدهای مالکیت فکری
شرکت‌های آمریکایی به دلیل پیشتازی در طراحی نسل چهارم رآکتورها و SMRها، درآمد قابل‌توجهی از پتنت‌ها و لیسانس فناوری به‌دست می‌آورند.
چگونه آمریکا مانع دسترسی دیگر کشورها می‌شود؟
برای تضمین این انحصار و جلوگیری از دسترسی رقبا به بازارهای جهانی، آمریکا مجموعه‌ای از ابزارهای قانونی، سیاسی و اقتصادی را به کار گرفته است.
قوانین صادراتی سختگیرانه
مهم‌ترین ابزار حقوقی آن، توافق‌نامه‌های موسوم به «۱۲۳» است که بر اساس قانون انرژی اتمی ایالات متحده شکل گرفته‌اند. مطابق این توافق‌نامه‌ها، کشورهای واردکننده فناوری هسته‌ای آمریکا باید تعهدات سنگینی در زمینه استفاده صلح‌آمیز، نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و منع بازفرآوری سوخت بپذیرند. بدون این توافق، هیچ کشوری نمی‌تواند از تجهیزات، قطعات یا سوخت آمریکایی بهره‌مند شود.ایران یکی از روشن‌ترین نمونه‌های این سیاست است. در غیاب توافق ۱۲۳، ایران حتی در دوره توافق برجام نیز از دستیابی به فناوری‌های آمریکایی محروم بود.
تحریم‌ها و فشار سیاسی
آمریکا با بهره‌گیری از تحریم‌های اقتصادی، دسترسی کشورهایی مانند ایران و کره شمالی به تجهیزات، قطعات و سوخت هسته‌ای را محدود کرده است. این تحریم‌ها نه‌تنها فروش فناوری را ممنوع می‌کنند، بلکه شرکت‌های ثالث را نیز از همکاری با این کشورها بازمی‌دارند.
رقابت با چین و روسیه
در سطح بین‌المللی، آمریکا با چالش‌های جدی‌تری روبروست. چین و روسیه در سال‌های اخیر با استفاده از دیپلماسی هسته‌ای، به دنبال گسترش نفوذ خود در بازارهای جهانی بوده‌اند. «روس‌اتم» روسیه با قراردادهای بلندمدت در آفریقا، خاورمیانه و آسیا حضور گسترده دارد.
چین نیز با ارائه تسهیلات مالی و ساخت نیروگاه برای کشورهای فقیرتر، در حال بازتعریف سهم خود از بازار انرژی هسته‌ای است.برای مقابله با این روند، واشنگتن با همکاری کشورهایی چون قزاقستان، استرالیا و کانادا، در حال ایجاد زنجیره تامین سوخت هسته‌ای مستقل از روسیه است. این پروژه به‌ویژه پس از جنگ اوکراین و افزایش نگرانی‌ها از وابستگی به سوخت روسی، در دستور کار جدی قرار گرفته است.
در کنار این اقدامات، آمریکا در حال اصلاح قوانین صادراتی خود برای تسهیل دسترسی کشورهای متحد به فناوری‌های هسته‌ای پیشرفته است. این اصلاحات با هدف گسترش نفوذ این کشور در کشورهای دارای روابط راهبردی طراحی شده‌اند و می‌توان آن‌ها را به‌نوعی واکنشی به پیشروی چین و روسیه دانست.
حفظ انحصار با سرمایه‌گذاری راهبردی
برنامه‌ریزی بلندمدت آمریکا نیز بر همین اساس شکل گرفته است. وزارت انرژی این کشور اعلام کرده که قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای خود را به بیش از ۲۰۰ گیگاوات برساند. این افزایش ظرفیت نه‌تنها در پاسخ به نیازهای انرژی رو به رشد بلکه برای حفظ جایگاه جهانی آمریکا در بازار هسته‌ای نیز صورت می‌گیرد. به‌موازات آن، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تسریع در فرآیندهای صدور مجوز و حمایت از شرکت‌های نوآور در حوزه طراحی رآکتورهای پیشرفته نیز بخشی از استراتژی جامع واشنگتن است.
در مجموع، صنعت هسته‌ای برای آمریکا تنها یک منبع درآمد نیست، بلکه ابزاری راهبردی برای اعمال قدرت در سطح جهانی است. واشنگتن از طریق شبکه‌ای از شرکت‌ها، قراردادها، معاهدات و تحریم‌ها، به دنبال آن است که صنعت هسته‌ای جهان را در مدار سیاست‌ها و منافع خود نگه دارد و مانع از ظهور رقبا در این عرصه شود.
http://hadidnews.com/vdcawiny.49nw615kk4.html
hadidnews.com/vdcawiny.49nw615kk4.html
منبع : خبرگزاری فارس
