دغدغه‌ی مصرف‌کنندگان غیرسیاسی نفت؛پیامدهای ادامه‌دار بودن تحریم نفتی ایران بر بازار نفت

به گزارش حدیدنیوز، همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های تولیدکنندگان نفت خام تعیین قیمت این فرآورده‌ی حیاتی بوده است. در حال حاضر، قیمت‌گذاری نفت خام بر اساس قیمتِ نفت‌های شاخص انجام می‌شود. نفت‌های شاخص در بورس‌های مختلف جهان، معامله و کشف قیمت می‌شوند و تولید‌کنندگان بر اساس ملاحظات خود، یکی از این شاخص‌ها را مبنای قیمت‌گذاری نفت خود قرار می‌دهند. البته ممکن است کشورها برای تعیین قیمت نفت با مقاصد صادراتی مختلف، از دو یا چند نفت شاخص متفاوت استفاده کنند.

نفت خام برنت (Brent Crude) و دبلیوتی‌آی (WTI)، که در دو نقطه‌ی متفاوت از دنیا تولید می‌شوند، دو شاخص اصلی برای تعیین قیمت در بازارهای واقعی و کاغذی نفت خام هستند. هر دو آن‌ها جزء نفت‌های سبک و باکیفیت هستند. البته نفت دبلیوتی‌آی کیفیت بهتری نسبت به برنت دارد. این نفت دارای درجه‌ی API ۶/۳۹ و میزان گوگرد ۲۴/۰ درصد است. درجه‌ی API برنت و میزان گوگرد آن نیز به ترتیب ۰۶/۳۸ و ۳۷/۰ درصد است.

با توجه به برتری نسبی کیفیت دبلیو‌تی‌آی، انتظار می‌رود در شرایط تحویل مشابه، قیمت آن اندکی بیشتر از برنت باشد. روند اختلاف قیمت‌ها تا سال ۲۰۱۰، همان طور که در شکل ۱ مشاهده می‌شود، این پیش‌بینی را تأیید می‌کند. تا آن زمان، غالباً قیمت دبلیوتی‌آی در یک بازه‌ی پنج‌دلاری بیشتر از برنت بوده است؛ اما در سال ۲۰۱۰ پدیده‌ی عجیبی به وقوع می‌پیوندد و از ماه آگوست این سال، قیمت برنت از دبلیوتی‌آی پیشی می‌گیرد و بعد از گذشت چند ماه، این اختلاف قیمت به نزدیکی سی دلار در هر بشکه می‌رسد.

شکل ۱‌ـ‌ روند تاریخی اختلاف قیمت برنت و دبلیوتی‌آی

بازار برنت یک بازار جهانی است، اما بازار دبلیو‌تی‌آی محلی است و نمی‌تواند شاخص مناسبی برای قیمت‌گذاری نفت در نقاط مختلف جهان از جمله ایران باشد.

چنین اختلاف قیمتی نمی‌تواند ناشی از قیمت حمل‌ونقل و بیمه باشد؛ چرا که قیمت‌های نمایش داده شده مربوط به قراردادهای فوب[۱] است که در آن‌ها هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه به عهده‌ی ‌خریدار است.

این اختلاف قیمت حاکی از آن است که عرضه و تقاضای این دو نفت، در دو بازار متفاوت شکل می‌گیرد. البته این بازارها دارای نقاط اشتراکی هستند، اما کاملاً یکسان نیستند. این مسئله ناشی از آن است که امکان جابه‌جایی نفت بین این دو بازار به شکل کاملاً آزاد وجود ندارد و ظرفیت انتقال نفت بین بازار برنت و دبلیو‌تی‌آی محدود است. در غیر این صورت، اختلاف قیمت دبلیوتی‌آی با برنت موجب می‌شد این جابه‌جایی (آربیتراژ) رخ دهد و در نتیجه، با افزایش عرضه در بازار برنت و کاهش آن در بازار دبلیو‌تی‌آی، اختلاف قیمت کاهش یابد و به نقطه‌ی منطقی خود بازگردد. در حقیقت برنت در بازاری معامله می‌شود که بسیاری از نفت‌های دنیا از طریق آب‌های آزاد امکان ورود به این بازار را دارند، اما بازار دبلیو‌تی‌آی یک بازار محدود است که نفت منطقه‌ی خاصی از جهان در آن حضور دارد. بنابراین می‌توان گفت بازار برنت یک بازار جهانی است، اما بازار دبلیو‌تی‌آی محلی است و نمی‌تواند شاخص مناسبی برای قیمت‌گذاری نفت در نقاط مختلف جهان از جمله ایران باشد. در ادامه‌ی گزارش به تشریح این مسئله پرداخته می‌شود.

از زمان جنگ جهانی دوم، ایالات متحده‌ی آمریکا به پنج ناحیه تقسیم گردید. به هر یک از این نواحی پنج‌گانه PADD [۲] گفته می‌شد و هدف از این تقسیم‌بندی، مدیریت بهتر سوخت بود. تقسیم‌بندی مذکور در حال حاضر نیز وجود دارد و مبنایی برای جمع‌آوری اطلاعات این کشور در حوزه‌ی انرژی است. در شکل ۲ موقعیت جغرافیایی هر یک از این نواحی نمایش داد شده است.

شکل ۲‌ـ‌ موقعیت جغرافیایی هر یک از PADDها

دبلیو‌تی‌آی، نفت خام تولیدی تگزاس و اوکلاهامای غربی است و محل تحویل آن به خریداران در شهر کوشینگ ایالت اوکلاهاما است. ایالت اوکلاهاما در محدوده‌ی PADD۲ قرار دارد. موقعیت این شهر در شکل ۳ قابل مشاهده است. بر اساس آمارهای سال ۲۰۱۲، ناحیه‌‌ی PADD۲ با ظرفیت پالایشی ۷/۳ میلیون بشکه در روز، ۲۱ درصد از ظرفیت پالایشی آمریکا را به خود اختصاص داده است.

شکل ۳‌ـ موقعیت شهر کوشینگ در ایالت اوکلاهاما

همان طور که در شکل ۲ نمایش داده شد، ناحیه‌ی PADD۲، که محل تحویل دبلیو‌تی‌آی است، دسترسی مناسبی به دریا ندارد. به همین دلیل، ورود و خروج نفت در این ناحیه غالباً از طریق خطوط لوله انجام می‌شود. خطوط لوله انتقال نفت خام دارای ظرفیت‌های مختلفی هستند که ممکن است با حداکثر ظرفیت و یا مقداری کمتر از آن کار کنند. توجه به این نکته حائز اهمیت است که افزایش ظرفیت انتقال با استفاده از خط لوله، منوط به احداث خطوط لوله‌ی جدید است و تصمیم‌گیری در مورد آن، زمانی اتفاق می‌افتد که یک تقاضای پیوسته و بلندمدت برای نفت خامِ منطقه‌ی مبدأ، در منطقه‌ی مقصد به وجود آید. در نتیجه، تغییرات کوتاه‌مدت عرضه و تقاضا لزوماً منجر به تغییر ظرفیت انتقال با خط لوله نمی‌‌شود. به علاوه، احداث خط لوله یک فرآیند زمان‌بر است و فاصله‌ی زمانی بین تصمیم‌گیری برای افزایش ظرفیت انتقال و احداث خط لوله‌ی جدید چندان کوتاه نیست.

با توجه به این نکات، می‌توان گفت که افزایش ظرفیت انتقال نفت خام از طریق خط لوله در بلندمدت امکان‌پذیر است. محدودیت دیگری که برای انتقال نفت خام از طریق خط لوله در مقایسه با حمل‌ونقل دریایی وجود دارد این است که معکوس کردن جهت انتقال نفت در خطوط انتقال، مستلزم سرمایه‌گذاری قابل توجه است و همانند احداث خط لوله، چه در مرحله‌ی ‌تصمیم‌گیری و چه در مرحله‌ی اجرا، فرآیندی زمان‌بر است.

اما در مورد انتقال نفت از طریق نفت‌کش‌ها مسئله به گونه‌ای دیگر است. در انتقال نفت با استفاده از نفت‌کش، به سادگی و ظرف مدت کوتاهی، می‌توان مسیرهای دریایی، مبادی و مقاصد را تغییر داد. همچنین با توجه به ظرفیت خالی قابل توجه نفت‌کش‌های دنیا، کشورهای مختلف می‌توانند از آن‌ها به صورت ملکی یا اجاره‌ای استفاده کنند. بنابراین به وضوح معلوم است که افزایش ظرفیت انتقال نفت با استفاده از نفت‌کش بسیار ساده‌تر از افزایش آن با استفاده از خطوط لوله است.

عدم دسترسی PADD۲ به دریا باعث شده است که امکان استفاده از نفت‌کش‌ها برای ورود و خروج نفت به این منطقه وجود نداشته باشد و ظرفیت ورود و خروج نفت به آن، محدود به ظرفیت خطوط لوله باشد. بنابراین تحت شرایطی که میزان عرضه‌ی نفت خام بیش از تقاضای موجود در این منطقه باشد و با توجه به محدودیت ظرفیت انتقال، امکان جابه‌جایی کامل نفت خامِ مازاد وجود نداشته باشد. به این ترتیب، عرضه بر تقاضا پیشی می‌گیرد و منجر به کاهش قیمت می‌گردد. چنین مسئله‌ای برای برنت وجود ندارد.

در ادامه با بررسی روند عرضه و تقاضای نفت خام در PADD۲ نشان داده می‌شود که کاهش قیمت دبلیوتی‌آی طی سال‌های اخیر ناشی از افزایش عرضه‌ی نفت خام با شیبی تند‌تر از افزایش تقاضای نفت خام در این منطقه بوده است.

۱. تقاضای نفت خام در PADD۲

تقاضای نفت در ناحیه‌ی PADD۲ به چند بخش تقسیم می‌شود: تقاضای پالایشگاه‌ها، ذخیره‌سازی، صادرات به خارج از آمریکا و انتقال به نواحی دیگر آمریکا.

۱-۱. پالایشگاه‌های PADD۲

در شکل ۴ ظرفیت پالایشی فعال و ظرفیت پالایشی قابل استفاده برای PADD۲ نمایش داده شده است. افت‌های ناگهانی که در یک ماه اتفاق افتاده و به صورت دره‌هایی مشاهده می‌گردد ناشی از فرآیند تعمیر پالایشگاه‌ها بوده است. با توجه به شکل، از سال ۲۰۱۰، به موازات کاهش قیمت دبلیوتی‌آی، پالایشگاه‌ها با ظرفیت نسبتاً ثابتی که بیش از ۹۰ درصد ظرفیت قابل استفاده بوده است، فعالیت داشته‌اند. بنابراین می‌توان گفت در دوره‌ی مذکور، این بخش از مصرف تغییر چندانی را تجربه نکرده است. البته در اواخر سال ۲۰۱۲، هم‌زمان با افزایش مجدد قیمت دبلیوتی‌آی، ظرفیت فعال پالایشگاه‌ها نیز به طور محسوسی کاهش داشته است که در بخش انتهایی نمودار ملاحظه می‌شود.

شکل ۴‌ـ ظرفیت پالایشی PADD۲

۱-۲. ذخایر PADD۲

بررسی ذخایر نفتی PADD۲، همان گونه که در شکل ۵ مشاهده می‌شود، حاکی از آن است که میزان ذخایر در سال ۲۰۰۹ به ۸۸ میلیون بشکه رسیده که از سال ۱۹۸۰ بی‌سابقه بوده است. این روند افزایشی همچنان ادامه داشته و تا پایان سال ۲۰۱۲ به ۱۱۰ میلیون بشکه رسیده است. رکوردزنی ذخایر نفتی به عنوان یک مسئله‌ی مهم در بازار نفت مطرح است و به صورت معنی‌داری قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به این توضیح، می‌توان گفت در طی سه سال اخیر، بالا بودن سطح ذخایر و همچنین افزایش روزافزون آن‌ها در ناحیه‌ی PADD۲ نشانه‌ی مهمی برای پیشی گرفتن عرضه از تقاضا بوده و تأثیر بسزایی در کاهش قیمت‌ها داشته است.

شکل ۵‌ـ مجموع ذخایر PADD۲

۱-۳. صادرات PADD۲

صادرات نفت از ناحیه‌ی PADD۲، به دلیل میزان کم آن، چندان قابل بحث نیست و نمی‌تواند تأثیر مهمی در تعیین قیمت نفت داشته باشد. در شکل ۶ میزان صادرات از این ناحیه نمایش داده شده است.

شکل ۶‌ـ صادرات نفت خام از PADD۲ به بیرون از آمریکا

جابه‌جایی نفت از PADD۲ به نواحی دیگر آمریکا

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند تقاضای نفت خام را تحت تأثیر قرار دهد، جابه‌جایی نفت از PADD۲ به دیگر قسمت‌های آمریکاست. جابه‌جایی نفت در این ناحیه، از طریق خطوط لوله یا از طریق قایق و تانکر انجام می‌شود. حجم قابل انتقال از طریق تانکرها به مراتب کمتر از خط لوله است. در شکل ۷ تاریخچه‌ی جابه‌جایی‌های نفت از PADD۲ به دیگر نقاط نمایش داده شده است. همان طور که ملاحظه می‌شود، از سال ۲۰۱۰ با افزایش اختلاف قیمت برنت و دبلیو‌تی‌آی، جابه‌جایی از طریق خط لوله از ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. همچنین در مدت مشابه، جابه‌جایی انجام‌شده با تانکر و قایق با افزایش پنج‌برابری، از ۲۰ هزار بشکه در روز به ۱۱۰ هزار بشکه افزایش یافته است. این افزایش جابه‌جایی با توجه به قیمت نفت در نواحی دیگر قابل توجیه است. با توجه به شکل ۲، نواحی ۱، ۳ و ۵ دسترسی مناسبی به دریا دارند و در نتیجه، همان طور که در شکل ۸ به خوبی قابل مشاهده است، قیمت نفت در این نواحی به قیمت برنت نزدیک است. از سوی دیگر، با توجه به اینکه قیمت فرآورده های نفتی در نواحی مختلف آمریکا اختلاف اندکی دارد، پالایشگاه‌ها تا حد امکان سعی به واردات نفت از PADD۲ دارند. این مسئله موجب افزایش انتقال نفت از این PADD به سایر PADD‌ها شده است.

شکل ۷‌ـ جابه‌جایی‌های نفت از PADD۲ به دیگر نقاط آمریکا

شکل ۸‌ـ قیمت نفت تحویلی به پالایشگاهها در مناطق مختلف آمریکا

۲. عرضه‌ی نفت خام در PADD۲

عرضه‌ی نفت PADD۲ به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از: تولید نفت، واردات نفت از خارج آمریکا و انتقال نفت از نواحی دیگر آمریکا.

سوددهی بالای پروژه‌های بالادستی نفت سبب می‌شود تا در محدوده‌ای از قیمت، سرمایه‌گذاری دارای سود دهی جذاب برای سرمایه‌گذاران باشد. به بیان دیگر، تولید با قیمت‌های پایین‌تر از قیمت برنت، که طی ماه‌های اخیر برای برخی از تولیدکنندگان آمریکایی اتفاق افتاد، همچنان از جذابیت کافی برخوردار بود.

۲-۱. تولید نفت خام در PADD۲

در شکل ۹ تولید روزانه‌ی نفت در ناحیه‌ی PADD۲ نشان داده شده ‌است. با توجه به شکل، از سال ۲۰۰۶ روند کاهشی تولید متوقف شده و به یک روند صعودی تبدیل شده است. این صعود تا سال ۲۰۱۰ با شیب ملایمی ادامه داشته و از این سال به بعد شدت یافته است؛ به گونه‌ای که در انتهای سال ۲۰۱۲، با افزایش سه‌برابری نسبت به سال ۲۰۰۶، به ۲/۱ میلیون بشکه در روز رسیده است.

شکل ۹‌ـ تولید نفت در ناحیه‌ی PADD۲

با توجه به کاهش قیمت نفت، ممکن است این سؤال به وجود آید که چرا تولیدکنندگان دست به چنین افزایش ظرفیتی زده‌اند. برای پاسخ به این سؤال باید توضیح داد که پروژه‌های مربوط به تولید نفت، پروژه‌های بلندمدتی هستند که بعد از چند سال به بهره‌برداری می‌رسند و به همین دلیل، بعد از ایجاد ظرفیت تولید، جلوگیری از تولید نفت، بازگشت سرمایه و سوددهی سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، تغییرات قیمت به تنهایی نمی‌تواند منجر به کاهش تولید گردد. به علاوه سوددهی بالای پروژه‌های بالادستی نفت سبب می‌شود تا در محدوده‌ای از قیمت، سرمایه‌گذاری دارای سود‌دهی جذاب برای سرمایه‌گذاران باشد. به بیان دیگر، تولید با قیمت‌های پایین‌تر از قیمت برنت، که طی ماه‌های اخیر برای برخی از تولیدکنندگان آمریکایی اتفاق افتاد، همچنان از جذابیت کافی برخوردار بود.

۲-۲. واردات نفت از خارج از آمریکا به PADD۲

بررسی واردات نفتی PADD۲ نیز حاکی از افزایش واردات از ۲/۱ میلیون بشکه در روز طی سال ۲۰۱۰ به ۲ میلیون بشکه در روز، در انتهای سال ۲۰۱۲ است. همان گونه که در شکل ۱۰ ملاحظه می‌شود، بعد از سال ۲۰۱۰ شیب نمودار به طور محسوسی افزایش یافته است.

شکل ۱۰‌ـ واردات نفت به PADD۲

انتقال نفت به PADD۲ از نواحی دیگر

یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده‌ی عرضه نفت در PADD۲ انتقال نفت از نواحی دیگر به این ناحیه است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقریباً هیچ نفتی از طریق تانکر یا قایق از نواحی دیگر وارد این ناحیه نمی‌شود، اما روزانه میزان قابل توجهی نفت از طریق خط لوله به این ناحیه منتقل می‌شود که در شکل ۱۱ نمایش داده شده است. همان طور که ملاحظه می‌شود، از سال ۲۰۰۰ انتقال به PADD۲ کاهش یافته است. البته پس از سال ۲۰۱۰ این کاهش با شیب کندتری اتفاق افتاده است.

شکل ۱۱‌ـ انتقال نفت از نواحی دیگر آمریکا به PADD۲

بازار دبلیوتی‌آی یک بازار محلی است

همان طور که گفته شد، بازار اصلی دبلیوتی‌آی در منطقه‌ای است که ارتباط کمی با دریا دارد و ورود و خروج نفت به آن غالباً از طریق خطوط لوله اتفاق می‌افتد که افزایش ظرفیت آن به صورت کوتاه‌مدت ممکن نیست، بنابراین می‌توان ادعا نمود که بازار این نفت شاخص یک بازار محلی است و تغییرات قیمت آن باید با توجه به عرضه و تقاضای نفت در منطقه‌ی PADD۲ بررسی شود. با این توضیح، می‌توان نتیجه گرفت که تغییرات قیمتی این نفت، شاخص مناسبی برای انعکاس روند عرضه و تقاضای نفت خام در بازار جهانی و در نتیجه، قیمت‌گذاری نفت خام در سایر نقاط جهان نیست.

طی سال‌های اخیر، تغییرات برخی از شاخص‌ها نشان‌دهنده‌ی پیشی گرفتن عرضه‌ی نفت خام دبلیوتی‌آی بر تقاضای آن بوده و منجر به کاهش قیمت این نفت خام گردیده است. البته با توجه به اینکه برنت شاخص جهانی برای قیمت نفت است و قیمت آن بر اساس عرضه و تقاضای جهانی شکل می‌گیرد، شاخص‌های مذکور تأثیر مشابهی بر روی قیمت برنت نداشته‌اند و نهایتاً اختلاف قیمت قابل توجهی بین قیمت این دو به وجود آمده است. این روند در سال ۲۰۱۳ با راه‌اندازی خطوط جدید انتقال نفت به بیرون از PADD۲ منقطع گردید و قیمت‌ها به سطح منطقی خود نزدیک شدند.

افزایش بی‌سابقه‌ی حجم ذخایر نفتی در منطقه‌ی PADD۲ تأثیر بسیار زیادی در کاهش قیمت نفت خام داشته است؛ به گونه ای که حجم ذخایر مذکور به ۱۲۰ میلیون بشکه رسیده است که در سی سال گذشته بی‌سابقه بوده و نسبت به رکورد قبلی که در سال ۱۹۸۱ اتفاق افتاده است ۳۰ میلیون بشکه افزایش را نشان می‌دهد. تحلیل‌گران بازار نفت به خوبی می‌دانند که رکوردشکنی حجم ذخایر می‌تواند تأثیر بسیار مهمی در کاهش قیمت نفت داشته باشد؛ چرا که افزایش حجم ذخایر به معنی مازاد عرضه‌ی نفت است و البته باید اشاره کرد که اثرات روانی آن چندین برابر اثرات واقعی است.

بعد از اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران، واردات نفت از عربستان به منظور تأمین نفت اروپا کاهش یافت. آمارها حاکی از آن است که بخشی از این کاهش به وسیله‌ی افزایش تولید و بخشی دیگر به واسطه‌ی افزایش واردات از کانادا جایگزین گردید. با توجه به اینکه تقریباً تمامی صادرات نفت کانادا از طریق خط لوله و به آمریکا اتفاق می‌افتد، در نتیجه، مقاصد اصلی نفت کانادا نواحی PADD۲ و PADD۴ هستند که سهم PADD۲ بسیار بیشتر از PADD۴ است. این افزایش واردات، که بالغ بر ۶۰ درصد بیشتر از واردات قبلی بوده و شیب نمودار واردات را به طور معنی‌داری تغییر داده است، به معنی افزایش واردات نفت به ناحیه‌ی مذکور و در نتیجه، نشانه‌ای برای افزایش عرضه‌ی نفت است که تأثیر قابل توجهی در کاهش قیمت نفت داشته است. در کنار این مسئله، باید توجه داشت که طی سالیان دراز، صادرات نفت کانادا بر اساس خطوط لوله اتفاق افتاده است و زیرساخت‌های لازم از قبیل خطوط انتقال نفت به دریا برای استفاده از نفت‌کش‌ها توسعه‌ی مناسبی نداشته است. بنابراین، این کشور علی‌رغم میل خود، نتوانسته نفت خود را از بازار محلی دبلیوتی‌آی خارج کند و به بازار جهانی برنت برساند و در نتیجه، تخفیف قابل توجهی در فروش نفت خود قائل شده است.

شیب تولید نفت خام نیز در این ناحیه از سال ۲۰۱۰ رشد بسیار زیادی را نشان می‌دهد؛ به طوری که در پایان سال ۲۰۱۲، تولید نفت با افزایش ۱۰۰درصدی از ۶۰۰ هزار بشکه در روز به ۲/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است.

به علاوه، علی‌رغم قیمت پایین نفت در این ناحیه، روند کاهشی انتقال نفت از نواحی دیگر به PADD۲، که از سال ۲۰۰۰ آغاز شده بود، در سال ۲۰۱۰ متوقف شده و در مقدار متوسط ۲/۱ میلیون بشکه در روز ثابت مانده است که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. علت این مسئله را می‌توان در منافع مشترک صاحبان خطوط لوله و پالایشگاه‌داران جست‌وجو نمود.

در نقطه‌ی مقابل انتقال نفت به وسیله‌ی تانکر، قایق و خط لوله به بیرون از PADD۲ نیز افزایش چشمگیری داشته است؛ اما نتوانسته تأثیر منفی عوامل دیگر را جبران نماید. باید اشاره کرد که تأثیر روانی این عوامل کمتر از عواملی همچون حجم ذخایر و حجم واردات است و آنچه قیمت نفت را در بازار شکل میدهد تلقی عاملان بازار از عرضه و تقاضاست و نه میزان واقعی آن‌ها.

در پایان نیز باید اشاره نمود که این اختلاف قیمت با فرض واردات روزانه حدود ۲ میلیون بشکه نفت از کانادا با قیمت دبلیوتی‌آی و با فرض ۵ دلار اختلاف قیمت نسبت به برنت، می‌تواند سالانه حدود ۴ میلیارد دلار صرفه‌‌ی اقتصادی برای ایالات متحده به همراه داشته باشد.

بنابراین یکی از فرضیات محتمل این است که ایالات متحده‌ی آمریکا از تفاوت بازارهای برنت و غرب تگزاس در جهت کنترل بازار داخلی خود و همچنین بازار جهانی نفت خام استفاده کرده است. http://hadidnews.com/vdchqkni.23nq6dftt2.html

منبع : برهان

دغدغه‌ی مصرف‌کنندگان غیرسیاسی نفت؛/پیامدهای ادامه‌دار بودن تحریم نفتی ایران بر بازار نفت