پاسخ به ۴ پرسش مهم درباره سیستم رای گیری الکترال آمریکا/ تکلیف کاندیدها در شرایط تساوی آراء الکترال چیست؟

• رای الکترال به چه معناست؟

رای الکترال به این معناست که، یک شهروند آمریکایی در انتخابات به صورت مستقیم به یک کاندیدا رای نمی دهد، بلکه مردم ابتدا با آرایی که در صندوق می‌اندازند، تمایل خود را به یکی از دو نامزد در روز رأی گیری به مجمع الکترال اطلاع می‌دهند و سپس نمایندگان آنها در آن مجمع، همگی بر اساس نظر اکثریت مردم ایالت خود رأی می‌دهند، اساساً سیستم نمایندگی از رأی مردم در آمریکا یعنی «جمهوری» همین اقتضا را دارد و در هیچ کجا از قانون اساسی این کشور اشاره‌ای به «دموکراسی» بودن نظام سیاسی ایالات متحده نشده است.

• ترکیب جمعیتی افرادی که می توانند رای الکترال دهند، چگونه است؟

شمار کل افراد الکترال، در سراسر آمریکا ۵۳۸ نفر است که از مجموع ۴۳۵ نماینده مجلس نمایندگان، ۱۰۰ سناتور مجلس سنا، و ۳ رای الکترال واشنگتن دی سی تشکیل می شود. بنابراین حداقل ۲۷۰ تن از الکترها باید به یک نامزد رای بدهند تا وی بتواند به مقام رئیس جمهوری آمریکا و یا معاونت وی دست پیدا کند.

در آمریکا هر یک از دو حزب اصلی برای هر ایالت به تعداد آراء الکترال، الکتر نامزد می کنند. گرچه روش دو حزب برای نامزد کردن این الکترها یکسان نیست، اما این نامزدها معمولاً در اجلاس سراسری این دو حزب و یا رای کمیته مرکزی احزاب در ایالات انتخاب می شوند.

• تکلیف کاندیدها در شرایط تساوی رای های الکترال چیست؟

در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یک حالت دیگر نیز وجود دارد. این حالت زمانی است که در آن، هیچ یک از نامزدها اکثریت رای الکترال ها را به دست نمی آورد، و هر یک ۲۶۹ رای کسب می کنند.

بر اساس قانون اساسی ایالات متحده آمریکا، در چنین صورتی وظیفه انتخاب رئیس جمهور بر عهده کنگره گذاشته خواهد شد. اگر تعداد آرای هیئت‌های انتخاباتی نامزدها برابر باشد، مجلس نمایندگان برای معرفی رئیس جمهور باید تشکیل جلسه دهد. در این جلسه، هر ایالت فقط یک رای دارد و تفاوتی میان ایالت‌ های پرجمعیت و ایالت‌ های کم جمعیت نیست. بنابراین، ممکن است اعضای یک حزب در داخل گروه انتخاب کننده به نفع حزب رقیب آرای خود را به صندوق بریزد. اگر آرای انتخاباتی دو نامزد با یکدیگر برابر باشد، انتخابات بین این دو تن صورت می‌ گیرد.

تا کنون فقط یک بار در تاریخ ایالات متحده آمریکا، رئیس جمهور را مجلس نمایندگان برگزیده است. در سال ۱۸۲۴ پس از آنکه چهار رقیب اصلی، هر یک تعدادی از آرای انتخاباتی را به خود اختصاص دادند و امکان معرفی رئیس جمهور منتخب فراهم نشد، مجلس نمایندگان به رای گیری پرداخت و سرانجام جان آدامز را به عنوان دهمین رئیس جمهور ایالات متحده معرفی کرد. آندرو جکسون با ۱۵ رای انتخاباتی بیشتر، به علت ناکامی در مجلس نمایندگان از آدامز شکست خورد.

همچنین، در صورتی که در جریان رای‌ گیری در مجلس نمایندگان، امکان تعیین رئیس جمهور فراهم نشود، این وظیفه بر اساس قانون اساسی به سنا واگذار خواهد شد. در این گام، سناتورها به جای انتخاب رئیس جمهور، معاون رئیس جمهور را انتخاب می‌ کنند و پس از آن در یک روند خودکار، معاون رئیس جمهور به مقام ریاست جمهوری برگزیده می‌شود.

به عبارت دیگر، هنگامی که امکان انتخاب رئیس جمهور محقق نشود، سنا معاون رئیس جمهور را معرفی می‌ کند و وی به عنوان جانشین رئیس جمهور، مسئولیت‌ های وی را بر عهده می‌ گیرد. در حقیقت این آخرین مرحله از روند بسیار طولانی و طاقت‌ فرسای انتخاب رئیس جمهور است که از انتخابات مقدماتی توسط احزاب آغاز می‌ شود و تا معرفی رئیس جمهور منتخب توسط سنا ادامه می‌ یابد. در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا تاکنون رئیس جمهور توسط سنا انتخاب نشده‌ است.

• تاکنون چند بار رای الکترال رای مردم درباره انتخاب رئیس جمهور را تغییر داده است؟

در تاریخ انتخابات آمریکا تا کنون چهار بار یک کاندیدا، رای بالاتری از دیگران به دست آورده اما آرای الکترال را باخته و در نتیجه رئیس جمهور نشده است.

*در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۸۲۴ هیچ یک از چهار نفر حائزین اکثریت آراء مردم رأی کافی را در مجمع انتخاباتی به دست نیاوردند. حل مسئله به مجلس نمایندگان محول شد و مجلس جان کوینزی آدامز را به عنوان رئیس جمهور معرفی کرد. این در حالی است که اندرو جکسون بیشترین آراء مردم را به دست آورده بود. این اولین بار در تاریخ ایالات متحده بود که فردی اکثریت آراء مردم را به دست می آورد و دیگری با نظر مجمع انتخاباتی رئیس جمهور می شد. در این انتخابات جکسون ۱۵۵ هزار و آدامز ۱۰۵ هزار رأی به دست آورده بودند.

*در انتخابات سال ۱۸۷۶ ساموئل تلدن، از حزب دمکرات، چهار میلیون و ۲۸۰ هزار و راترفورد هایس، از حزب جمهوری خواه، چهار میلیون رأی به دست آوردند. مجمع انتخاباتی هایس، نه تلدن، را به عنوان رئیس جمهور معرفی کرد.

*در انتخابات سال ۱۸۸۸ گلوور کلولند، از حزب دمکرات، پنج میلیون و ۵۴۰ هزار و بنجامین هریسون، از حزب جمهوریخواه، پنج میلیون و ۴۴۴ هزار رأی به دست آوردند. مجمع انتخاباتی هریسون، نه کلولند، را به عنوان رئیس جمهور معرفی کرد.

*نزدیک ترین آن از لحاظ زمانی به ما، انتخابات سال ۲۰۰۰ است. در آن انتخابات ال گور، کاندیدای حزب دموکرات تقریبن ۵۰۰ هزار رای بیشتر از جرج بوش به دست آورد، اما به دلیل آنکه جرج بوش موفق شده بود آرای الکترال بیشتری به دست بیاورد (۲۷۱ به ۲۶۶ و یک رای غایب)، جرج بوش به عنوان ۴۳ مین رئیس جمهور آمریکا انتخاب شد.

اینگونه که مشخص است،انتخابات الکترال،  به نوعی خلاء دموکراسی انتخاباتی را در گزینش ریاست کاخ سفید به تصویر می‌کشد.به عبارتی دیگر، اگر قرار باشد نظامی سیاسی آمریکا تصمیم بگیرد کسی رئیس جمهور نشود به راحتی می تواند با متقاعد کردن ۲۷۰ نفر، شخص مورد نظر را فارغ از اینکه چه کسی توسط مردم انتخاب شده است، به عنوان رئیس جمهور معرفی نماید.