عضو اتاق بازرگانی ایران و روسیه ابراز امیدواری کرد با اجرای توافقنامه تجارت آزاد و ایجاد تعرفه صفر امسال سال جهش ۴۰ درصدی در مبادلات تجاری ایران و روسیه باشد.
تاریخ انتشار :دوشنبه ۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۱۰:۳۸
حالا همه دستگاه‌ها، نهادهای اقتصادی و فعالان تجاری بر این باورند که سال جاری می‌تواند سال شکوفایی و رشد بی‌سابقه در روابط تجاری ایران و روسیه باشد.کامبیز میرکریمی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه ضمن تشریح ظرفیت‌های ایجادشده، موانع داخلی، نگاه دولت جدید به شرق، و نیز عملکرد طرف روسی را بررسی کرده است.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه با وجود همکاری سیاسی با ایران، در حوزه تجارت به دلیل نگرانی از تحریم‌های ثانویه غرب، در برخی موارد تعلل دارد. آیا چنین مواردی را در تجارت واقعی مشاهده کرده‌اید؟ آیا روسیه در برخی پرونده‌ها نقش «رقیب پنهان» ایران در بازارهای منطقه‌ای نداشته؟
میرکریمی: خیر چنین چیزی صحیح نیست در حال حاضر تحریم ها علیه روسیه به نسبت ایران خیلی هم جدی‌تر است و در حال حاضر آنها اصلا درگیر این قضیه نیستند که بخواهند تحریم‌های ثانویه را جدی بگیرند.البته که خیلی سال‌هاست ایران و روسیه رقیب پنهان یکدیگرند اما وقتی ما تعرفه‌ها را صفر می‌کنیم در همه زمینه‌ها می‌توان تجارت انجام داد.
ما در ایران در سامانه تجارت آزاد و مقررات تجارت با مشکلی که مواجهیم بحث معاملات جبرانی است. برای مثال فرض کنید روسیه محصولات پتروشیمی خود را از مسیر ایران عبور می‌دهد در بندر عباس دپو می‌کند تا از ایران صادر کند. آن وقت ما محصولات پتروشیمی خود را با کلی هزینه به شمال ایران می‌فرستیم درحالی‌که اگر مقررات ما آزاد بود، محصولات پتروشیمی از روسیه وارد استان‌های شمالی ایران می‌شد و از همان استان‌های شمالی صادرات می‌شد و هزینه حمل‌ونقل کاهش پیدا می‌کرد.
اینها به محدودیت‌های شدیدی برمی‌گردد که دولت روی سامانه تجارت انجام می‌دهد و همچنین متوجه بانک مرکزی است. از همین رو منافع اجرای توافقنامه تجارت آزاد را در خیلی جاها می‌توان دید. یکی دیگر مسئله معاملات جبرانی و سوآپ است. وقتی ما تجارت آزاد را با یک منطقه امضا کردیم، در مسائل دیگر هم روح تجارت آزاد باید حفظ شود و نباید با مقررات محدودکننده این تجارت آزاد را از بین ببریم.
امکان حضور لادا در ایران و خودروهای ایرانی در روسیه
آیا پروژه‌هایی برای سرمایه‌گذاری مشترک صنعتی یا انرژی بین شرکت‌های ایرانی و روسی در حال اجراست؟ روس‌ها در عمل چقدر علاقه به سرمایه‌گذاری در ایران نشان داده‌اند، به‌ویژه در صنایع بالادستی نفت و گاز؟میرکریمی: بله در حوزه اکتشافات چاه‌های نفت و گاز در حال اجراست. شرکت نفت باید دراین‌خصوص گزارش‌های خود را ارائه کند. سال‌هاست که روسیه منتظر ورود به این قضیه بوده.
مسئله دیگری که در دست مذاکره است مسئله تولید خودروهای روسی لادا در ایران است.این خودروهای شرکت لادا در دو سال اخیر صادرات آن جهش قابل‌توجهی داشته است. این خودرو بازار سنتی خود را داشته از جمله در کشورهای مشترک‌المنافع اما حالا که از این بازارها خارج شده و تولید آن به ۵۰۰ هزار دستگاه در سال افزایش پیدا کرده در حال پیداکردن بازارهای خود در جنوب شرق آسیا و آفریقاست. محصول باکیفیتی است. ایران در حال مذاکره است. می‌توان معاملات مقرون به صرفه‌ای در این حوزه داشت. ضمن اینکه ایران نیز صادرات خودرو به روسیه داشته و موفق بوده است و حالا به دلیل تحریم‌ها در خصوص قطعات صادرات آن متوقف شده است وگرنه ایران نیز در زمینه صادرات خودروی سواری به روسیه پتانسیل خوبی داشته است.
باتوجه‌به حساسیت افکار عمومی نسبت به برخی قراردادها با روسیه، آیا اتاق مشترک ایران و روسیه برنامه‌ای برای شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی عمومی دارد؟
میرکریمی: ما همیشه این موضوع را در رسانه یا در نشست‌هایمان می‌گوییم. مگر تایوان با چین مشکل سیاسی جدی ندارد؟ اما چک کنید ببینید تعداد پروازهای روزانه بین آنها چه رکوردی شکسته است. تمام کارخانه‌های چینی در تایوان یک دفتر تجاری دارند. برندهای چینی در آنجا هستند.کشورهای همسایه همیشه شکلی از تجارت آزاد را دارند و اتفاقاً برای تقویت امنیت مرزهای سیاسی بین خود، آن را کم‌رنگ‌تر می‌کنند که این امر منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی به همراه دارد؛ بنابراین فارغ از این که در روابط بین ایران و روسیه دیوار بی‌اعتمادی تا چه اندازه بالاست، وظایف دولت‌ها رفع موانع برای توسعه اقتصاد است.همین قضیه تجارت آزاد را می‌بایست سال‌ها پیش دولت‌ها عملیاتی می‌کردند.
شما اگر بررسی کنید در آمریکا، اروپا، آفریقا و جنوب شرق آسیا بین کشورهای منطقه‌ای و همسایه ترتیبات خاص تجاری وجود دارد و تا آنجا که می‌توانند مرزهایشان را کم‌رنگ‌تر و کم‌رنگ‌تر کرده‌اند. به‌نحوی‌که تجارت آزاد فقط یکی از آنهاست بلکه اتحادیه‌های گمرکی و اقتصادی و بازار مشترک تشکیل می‌دهند.
سفر هیات تجاری ایران به روسیه
دولت آقای پزشکیان تا چه اندازه سیاست اقتصادی و نگاه شرق‌گرایانه دولت قبل را در روابط با روسیه ادامه داده است؟ آیا فقط در ظاهر، مسیر همکاری‌ها با روسیه را حفظ کرده یا در عمل هم پیگیری شده؟ آیا دولت جدید توانسته اولویت‌بندی روشنی در روابط خارجی اقتصادی خود با روسیه، چین، کشورهای آسیای مرکزی و غرب داشته باشد یا همچنان دچار سردرگمی است؟خیر، مسیری که طی شده را که یک دولت نمی‌تواند برگردد. اما اینکه می‌گویند در بدنه دولت اختلافاتی وجود دارد، مثلاً در وزارت صنایع مدیرانی از آن مخالفت‌هایی دارند به گوش ما رسیده. طرف روسی هم همیشه از سمت ایران گلایه‌ای داشته، اما وقتی گام‌ها به شکل اصولی برداشته شده، دولت تکلیف دارد که این راه را هموار کرده و مراقب این دستاورد باشد.یک هیات تجاری هم از اتاق بازرگانی ایران دیروز یکشنبه به روسیه سفر کردند.
هر دستگاهی در حال انجام مذاکرات ذی‌ربط است. اتاق بازرگانی ایران هم در حال مذاکره با همتای خود در روسیه است.ما ضمن اعزام این هیات تجاری در نمایشگاه‌های تخصصی روسیه حضور خواهیم داشت. وزارت صنایع نیز در چارچوب کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی نیز پیگیر است. از امسال به بعد چون زیرساخت‌ها فراهم است، قضیه فرق می‌کند. سال‌ها فقط موافقت‌نامه‌هایی به امضا می‌رسید و عملی شدن آن قابل پیش‌بینی نبود اما حالا مسائل سیاسی دست به دست یکدیگر داده تا روسیه هم نگاهی به شرق از جمله ایران داشته باشد.
لزوم تعیین مذاکره کنندگان ارشد از سازمان بهداشت، سازمان دامپزشکی و سازمان قرنطینه نباتی
برخی صادرکنندگان می‌گویند با وجود همه شعارهای همکاری، طرف روسی در موارد متعددی رفتارهای سخت‌گیرانه‌تری نسبت به ایران داشته یا ایران را شریک درجه دو تلقی کرده است. چرا دولت پزشکیان در قبال این رفتارها موضع شفافی اتخاذ نمی‌کند؟میرکریمی: هر بار که ما گلایه‌ای از طرف روس داشتیم، روس‌ها هم گلایه‌ای مطرح کردند. مثلاً صادرکننده ما گلایه داشتند که ترخیص کالا توسط روسیه با مشکل مواجه می‌شود و به سختی ترخیص می‌شود. وقتی از نزدیک بررسی کردیم دیدیم متاسفانه کالای ایران برخی وضعیت خوبی ندارند. برخی کالاها با وضعیت بدی به گمرک رسیدند. بعضاً آنهایی که فسادپذیر بوده‌اند. از همین رو باید گفت که این یک بحث دوطرفه است.
ما خودمان معتقدیم برخی سخت‌گیری‌ها بد نیست. مثلاً سخت‌گیری که دستگاه بهداشت روسیه نسبت به سلامت و کیفیت کالای ایرانی دارد، خوب است چون باید استانداردهای لازم رعایت شود. البته می‌شود در این خصوص هم چانه‌زنی‌هایی صورت گیرد. همان‌طور که چانه‌زنی‌های گمرکی به کاهش تعرفه‌ای 78 درصدی کالاها به صفر منجر شد، بین دستگاه‌ها می‌تواند در حوزه‌های دیگر هم چانه‌زنی صورت گیرد. ما در طرف ایرانی باید در سازمان‌های ذی‌ربط مذاکره‌کننده ارشد داشته باشیم. در سازمان بهداشت، سازمان دامپزشکی، سازمان قرنطینه نباتی؛ در همه اینها باید کارشناسان حوزه بین‌المللی فعال باشند چون نقش مهمی دارند.
در خصوص اینکه ارسال موافقنامه جامع راهبردی از سمت دولت به مجلس طول کشید، اگر نظری دارید بفرمایید؟
میرکریمی: این توافقنامه جامع راهبردی هم ما مستقیما به بندهای آن دسترسی نداریم ولی می دانیم چیست بالاخره همه این توافقنامه در چارچوب کمیسیون‌های مشترک، مذاکرات تک تک سازمان‌ها و طرف‌های مقابلشان بوده، بنابراین مسیر و نقشه راه مشخص است. این یک نقشه راه جامع با روسیه است و خوب است که در دستور کار قرار گیرد و برنامه‌های خودشان را تدوین کنند.
چیزی که من می‌دانم این است که روس‌ها آنچنان علاقه‌مند نبودند که موافقت‌نامه‌هایشان را ما رسانه‌ای کنیم و چندین بار گلایه‌هایی هم داشته‌اند. در حوزه صنایع ماهواره‌ای، مخابراتی همکاری‌های فیمابینی وجود داشته و ما رسانه‌ای کردیم و گلایه‌ای از سمت روس‌ها بود. بالاخره شرایط آنها طوری بود که علاقه‌ای به رسانه‌ای شدن آن نداشتند. البته این تفاهم‌نامه یک نقشه راه است. چیز خاصی نیست که بخواهد حساسیت‌برانگیز باشد. این نقشه راه را باید با همه کشورهای دنیا داشته باشند. برای هر مسأله طولانی‌مدت ۲۰ ساله، ۳۰ ساله در حوزه تجارت، صنعت و ... باید نقشه راهی وجود داشته باشد.این هم یکی از آنهاست.
روسیه بیشتر از ایران دنبال شراکت است
آیا دولت جدید حاضر است برای ارتقای روابط با روسیه، امتیازات اقتصادی بیشتری بدهد بدون اینکه تضمینی برای بازگشت سرمایه‌گذاری یا خرید کالای ایرانی از سوی طرف روس وجود داشته باشد؟ به نظر شما، دولت پزشکیان تا چه اندازه ملاحظات اقتصادی را فدای روابط سیاسی کرده است؟میرکریمی: تا الان که اتفاقی نیفتاده است. الان بانک‌های روسیه است که دارند اعتبار می‌دهند. البته اعتبارات بانک‌های چینی بیشتر و بهتر بوده است و شرایط بهتری داشته است. برخی می‌گویند چین حوزه مهم‌تری است، اما نباید این‌گونه مقایسه کرد. باید از پتانسیل هر کشوری و هر بازاری استفاده شود.این دیدگاه به شدت غلط است. اگر روابط سیاسی دو کشور خوب است باید در روابط اقتصادی و تجاری نمود داشته باشد. اصلاً این جمله قابل قبول نیست که بگوییم روابط سیاسی دو کشور خوب است اما متاسفانه روابط تجاری و اقتصادی فی‌مابین خوب نیست.
تلاش برای صادرات محصولات دانش‌بنیان
حالا هم باید گفت در خصوص روابط تجاری ایران و روسیه، این روسیه بوده که پیشگام توسعه روابط بوده است و عمده مشکلات و موانع سمت خود داخل ایران است که به خوبی به دنبال استفاده از این ظرفیت نیستند. در داخل کنترل‌های دولتی باید کمتر شود، اقتصاد بازارمحور باید رعایت شود. اگر می‌خواهیم به قشر ضعیف کمک کنیم، این قضیه راه‌حل خودش را دارد، نباید در بازار دخالت کنیم. این را بارها تأکید کرده‌ایم و شعار همیشگی اتاق بازرگانی بوده است.آیا دولت پزشکیان راهبرد روشنی برای افزایش صادرات کالاهای ایرانی به روسیه دارد یا همچنان صادرات ما محدود به اقلامی چون سیب‌زمینی، هندوانه و مصالح ساختمانی بی‌ثبات باقی مانده؟ چه اقدام ملموسی برای تثبیت بازار محصولات دانش‌بنیان ایرانی در روسیه انجام شده؟
میرکریمی: همان عملیاتی شدن توافقنامه تجارت آزاد کمک می‌کند که کالاهای دیگر و جدیدی هم به روسیه صادر شود. کالاهایی که بر پایه صنعت بخواهد شکل بگیرد فضای کسب‌وکار مناسب هم باید داشته باشد. مذاکرات شروع شده بر سر شرکت‌های دانش‌بنیان، یعنی حضور این شرکت‌ها در روسیه با کمک صندوق‌های ریسک‌پذیر تا همان‌طور که این صندوق‌ها کمک کردند شرکت‌های دانش‌بنیان در داخل رشد کردند، اینها را وارد بازارهای بین‌المللی کنند. در کشورهای دوست شروع شده، مثلاً در عمان.
در روسیه هم به زودی ان‌شاءالله شروع خواهد شد تا با مراکز رشد و پارک‌های فناوری در آن کشور همکاری صورت گیرد. این هم یکی دیگر از کارهای زیرساختی است که در دست اجراست.
حضور در نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی و تبادل هیأت‌های تجاری خود کمک‌کننده است. ما اقلامی صادر کردیم که قبلاً سابقه صادرات نداشتیم، فقط آن را وارد می‌کردیم.
برای مثال میلیون‌ها دلار توربین گازی به روسیه صادر کردیم. کاتالیست که در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها استفاده می‌شود همیشه وارد می‌کردیم، اما به روسیه صادر کردیم و همچنین پلیمرها به روسیه صادر کردیم. ارقام وزارت بازرگانی را چک کنید خواهید دید و در زمینه تنوع صادرات به روسیه روند به رشدی داشته‌ایم.
امسال ان‌شاءالله سال جهش تجارت در سایه تعرفه صفر خواهد بود. موافقت‌نامه تجارت آزاد میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا از تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ به‌صورت رسمی لازم‌الاجرا شده است. بالاخره در سال جاری می‌توانیم شاهد تا ۴۰ درصد رشد (اگر نگوییم بیشتر) در مبادلات تجاری فی‌مابین ایران و روسیه باشیم. http://hadidnews.com/vdcbfaba.rhbg8piuur.html
hadidnews.com/vdcbfaba.rhbg8piuur.html
منبع : خبرگزاری فارس
