قیمت دارو در ماههای اخیر روندی افزایشی داشته و برخی کارشناسان این حوزه هشدار داداهاند که بازهم شاهد رشد آن خواهیم بود. با بالارفتن قیمت دارو، نگرانی مردم نسبت به هزینههای درمان شدت گرفته است. بسیاری از خانوادهها میگویند هربار که به داروخانه مراجعه میکنند با قیمتهای تازه و گاه غیرقابل پیشبینی مواجه میشوند؛ وضعیتی که باعث شده برخی بیماران مراجعه به پزشک را به تعویق بیندازند یا درمان خود را نیمهکاره رها کنند.
حدید نیوز؛ بیشتر شهروندان از این گلایه دارند که هزینه نسخههای معمولی نیز افزایش چشمگیری داشته و افراد مبتلا به بیماریهای مزمن که نیازمندمصرف دائمی داروهستند،بیش ازهمه تحت فشارقراردارند.ترس ازبیماری ومراجعه به پزشک و داروخانه بهدلیل افزایش هزینههای درمان، احساس مشترک خانوادهها شده است؛ ترسی که مستقیما برسلامت عمومی سایه میاندازد.
بزرگترین چالش نظام سلامت
نظام سلامت در چند سال اخیر همواره درگیر مشکلاتی مانند تأمین ارز بوده است و اجرای طرحهایی مانند دارویار نیز نتوانسته گرهی از مشکلات این حوزه باز کند. این درحالیاست که برخی کارشناسان هشدار میدهند این مسأله در سال آینده مشکلات بیشتری را رقم خواهد زد.
حسینعلی شهریاری،رئیس کمیسیون بهداشت ودرمان مجلس جزواین کارشناسان است و نسبت به افزایش بیسابقه هزینههای درمان و رشد پرداخت از جیب مردم هشدار میدهد.
شهریاری بزرگترین چالش نظام سلامت در سال آینده را تأمین ارز دارو وتجهیزات پزشکی عنوان میکند و ادامه میدهد: «تغییر نرخ ارز ترجیحی باعث شده هزینه درمان بالا برود و دسترسی مردم به خدمات کاهش پیدا کند. ارز ۲۸هزار و ۵۰۰تومانی حتی برای بسیاری از تجهیزات مصرفی پزشکی هم اعمال نشده واین مسأله مشکلات جدی ایجاد کرده است.»
او با اشاره به اینکه هزینههای درمان بهشدت افزایش یافته است، یادآور میشود: تجهیزات پزشکی سرمایهای مانند سیتیاسکن و آنژیوگرافی اگر با دلار ۱۰۰هزار تومانی خریداری شود، بخش خصوصی و دولتی توان خرید ندارند و مردم مجبورند هزینه زیادی از جیب خود پرداخت یا اصلا از درمان صرفنظر کنند. این مسائل را به رئیسجمهور و رئیس مجلس منتقل کردهایم و انتظار میرود راهکار اساسی برای رفع آنها در بودجه ۱۴۰۵ دیده شود. آنطور که رئیس کمیسیون بهداشت و درمان توضیح میدهد، در این میان پرداخت ناکافی به پرستاران و دستیاران پزشکی نیز باعث کاهش داوطلبان در رشتههای تخصصی و کاهش کیفیت خدمات شده است و اگر منابع مالی کافی و رضایتمندی کادر درمان تأمین نشود، سلامت کشور و آینده پزشکی در معرض تهدید قرار خواهد گرفت.
هشدار به دستگاههای مسئول
برخی کارشناسان این حوزه معتقدند بخش مهمی از افزایش قیمت دارو ناشی از رشد هزینههای تولید، نوسانات بازار ارز و مشکلات تأمین مواد اولیه است. بااینحال، شهروندان کمتر با این جزئیات اقتصادی سروکار دارند. آنچه برای آنها اهمیت دارد «توان ادامه درمان» است. سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس دراینباره گفته با وجود تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی، شرکت نیکو هنوز تعهد خود برای تأمین ۵۵۰ میلیون یورو ارز تا پایان آبانماه را محقق نکرده است. به گفته او، کمیسیون بهداشت برای انجام این تعهد مهلت نهایی را پایان آذرماه تعیین کرده و در صورت تداوم این تأخیر، سؤال از وزیر نفت به صحن علنی ارجاع خواهد شد چراکه این شرکت ۵۰ درصد مواد اولیه دارویی کشور را تأمین میکند، ۲۰درصد داروهای نهایی را میسازد و ۳۰ درصد شبکه توزیع دارو را پوشش میدهد.
تاثیر تورم و نوسان نرخ ارز بر بازار دارو
در ادامه افزایش فشارهای اقتصادی در حوزه درمان، وحید محلاتی دبیر انجمن شرکتهای پخش دارو و مکمل در گفتوگو با جامجم تاکید میکند: «در شرایطی که کشور گرفتار تورم است، دارو هم مانند هر کالای دیگری از این وضعیت متاثر میشود. تولیدکنندگان دارو با افزایش هزینههای مواد اولیه و خدمات روبهرو هستند و ناچار به اصلاح قیمتها میشوند تا بتوانند چرخه اقتصادی خود را حفظ کنند.»
مسلما نوسان نرخ ارز در این روند افزایشی قیمت دارو نقش دارد که لازم است برای مهار آن اقداماتی انجام شود.
دبیر انجمن شرکتهای پخش دارو و مکمل ادامه میدهد: «اگر نرخ ارز سهبرابر شود، لزوما قیمت دارو هم بههمان اندازه افزایش پیدا نمیکند اما هر میزان تأثیری که بر قیمت تمامشده بگذارد، در قیمت نهایی دارو هم دیده میشود.»
بهگفته فعالان بازار دارو، بخش مهمی از هزینههای تولید به نهادههایی وابسته است که با ارز وارد میشوند و همین موضوع باعث میشود کوچکترین تغییری در حوزه ارزی، بهسرعت در قیمتگذاری دارو بازتاب پیدا کند.
اختلاف قیمت و مشکل قاچاق
مساله اختلاف قیمت دارو در ایران و کشورهای منطقه،معضل دیگری است که فعالان این حوزه،دربارهاش هشدار میدهند. محلاتی در این خصوص معتقد است: «کاملا طبیعی است که وقتی قیمت یک کالا در داخل چندبرابر کمتر از بازارهای اطراف باشد، قاچاق آن اجتنابناپذیر میشود. این موضوع فقط مختص دارو نیست. هر کالایی با چنین اختلاف قیمتی در معرض قاچاق قرار میگیرد.»
راهکار مقابله با این پدیده، یکسانسازی کامل قیمتها یا حذف حمایتها نیست. او تاکید میکند: «دارو با سلامت مردم سروکار دارد و نمیتوان تمام هزینهها را بر دوش مصرفکننده گذاشت. ضروری است نهادههای تولید با نرخ واقعی و قابلاتکا در اختیار شرکتهای دارویی قرار گیرد، اما درعینحال باید مکانیسمهایی طراحی شود تا فشار نهایی به بیماران منتقل نشود.»
سلامت شوخیبردار نیست
در این بین اما نباید بازار دارو را بهحال خود رها کرد. زیرا با در نظر گرفتن تدابیری میتوان از تحمیل هزینههای بیشتر به شهروندان پیشگیری شود. دبیر انجمن شرکتهای پخش دارو و مکمل دراینخصوص میگوید:«هرگونه اصلاح در نظام ارزی دارو، از جمله حذف ارز ترجیحی یا نزدیککردن قیمتهابه نرخ واقعی، تنها زمانی قابل اجراست که دولت بستهای قابل اتکا برای جبران هزینهها در اختیار مردم قرار دهد. همچنین لازم است مابهالتفاوت ایجادشده بین نرخ ارز ترجیحی و ارز واقعی از طریق سیستمهای پرداخت به مردم بازگردانده شود تا افزایش قیمت برای مصرفکننده قابل تحمل باشد.»
بهگفته محلاتی اگر دولت پرداختهای جبرانی را تقویت کند، آزادسازی ارز نهتنها امکانپذیر است، بلکه میتواند به کاهش قاچاق نیز بینجامد. وقتی قیمتها واقعی شود و دولت هزینه را برای بیمهها و مصرفکنندهها جبران کند، طبیعی است که زمینه قاچاق دارو بهطور جدی کم میشود.»
تجربه جهانی نشان میدهد مصرف دارو نباید تابع توان اقتصادی مردم باشد. دبیر انجمن شرکتهای پخش دارو و مکمل نیز میگوید: «دارو کالای سلامت است و میزان مصرف آن نباید تابع قدرت خرید مردم باشد. اگر قرار است ارز آزاد شود،بایدپرداخت جبرانی طوری تنظیم شودکه هیچ فردی بهدلیل مشکلات مالی از مصرف داروی مورد نیازش باز نماند.»
در این بین مسأله چالش نهادهای اجرایی و تصمیمگیری دیرهنگام نیز مطرح است که به افزایش قیمت دارو و عدم ساماندهی این بازار منجر شده. محلاتی در این زمینه با اشاره به روند کند اصلاحات اقتصادی در کشور توضیح میدهد: «دولت تلاش میکند مانند حوزه بنزین و سایر بخشها، این تغییرات را بدون ایجاد تبعات اجتماعی انجام دهد اما کار سادهای نیست و هرچه دیرتر انجام شود، اجرای آن دشوارتر خواهد شد.»
گره اصلی بازار دارو
برخی فعالان صنعت داروسازی معتقدند مشکل اصلی امروز بازار دارو نه قیمتگذاری، بلکه عدم دسترسی تولیدکنندگان به ارز است. دبیر انجمن شرکتهای پخش دارو و مکمل در اینباره میگوید: «همه از ضرورت تأمین ارز حرف میزنند اما مسأله اینجاست که بسیاری از شرکتها ماههاست پول را به بانکها دادهاند اما بانک نتوانسته مبلغ را به تأمینکنندگان خارجی منتقل کند.» در این بین برخی شرکتها برای تأمین ارز مورد نیاز حتی مجبور به دریافت وام شدهاند و اکنون باید سود وام را نیز بپردازند، در حالیکه پول کالا هنوز به دست فروشنده خارجی نرسیده است. با این حال تا زمانیکه ارز بهموقع تأمین نشود، تولید هم دچار وقفه خواهد شد. فعالان حوزه سلامت هشدار میدهند اگر روند فعلی ادامه یابد، ممکن است مصرف دارو در برخی گروهها کاهش یابد و پیامدهای جدی برای سلامت عمومی بهدنبال داشته باشد. تا جایی که وقتی بیمار بین هزینه درمان و مخارج روزمره مجبور به انتخاب است، معمولا درمان قربانی میشود. در چنین شرایطی، انتظار مردم از دولت و نهادهای بیمهگر افزایش یافته است. جامعه خواهان طراحی سازوکاری شفاف است تا از یکسو مهار قیمتها و تأمین پایدار دارو را ممکن کند و از سوی دیگر از بیماران حمایت مالی به عمل آورد. دارو کالایی حیاتی است و نمیتوان شاهد افزایش بیوقفه قیمت آن بود، بیآنکه پرسید مردم چگونه باید درمان شوند.
راهکار سازمان غذا و دارو چیست؟
جلسات منظم کمیسیون قیمتگذاری
محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره هشدارهای کارشناسان نسبت به افزایش قیمت دارو، به جامجم میگوید: «کارشناسان در این خصوص هشدار میدهند. زیرا قیمت دارو تحتتأثیر شاخصهای متعددی مانند بهای تمامشده تولید، هزینه تأمین مواد اولیه، نوسانات ارز، هزینههای لجستیکی و سربار، استانداردهای کیفی و شرایط بازار بینالمللی قرار دارد و این عوامل در قیمت دارو مؤثر است. افزایش هزینههای تولید و تأمین، تغییر نرخ ارز، نوسانات بازار بینالمللی و نیاز به رعایت استانداردهای کیفی و پایداری تولید داخل از ضروریات اصلاح قیمت احتمالی قیمت دارو هستند.» به گفته سخنگوی سازمان غذا و داروبرگزاری منظم جلسات کمیسیون قیمتگذاری باتحلیل دقیق دادهها ودرنظرگرفتن توان پرداخت بیماران و نظام بیمهای کشور و اعمال اصلاحات قیمت دارو بهگونهای که دسترسی بیماران حفظ شود، راهکار اصلی برای کاهش فشار مالی بر شهروندان است. اودرخصوص ترک فعل دستگاههای مسئول در زمینه ساماندهی بازار دارو میگوید: «شاهد هیچ ترک فعلی نیستیم.؛ زیرا جلسات کمیسیون بهصورت منظم برگزار میشود و تصمیمگیریها با حضور همه اعضا و جمعبندی نظرات تخصصی انجام میگیرد. بنابراین هیچ ترک فعلی از سوی دستگاههای مسئول مشاهده نمیشود.» برای کنترل بازار دارو در شرایط کنونی نیز هاشمی راهکارهایی ارائه میدهد: «کنترل دقیق بازار از طریق جلسات منظم کمیسیون قیمتگذاری، بررسی شاخصهای اقتصادی و علمی، مقایسه با کشورهای مرجع و اصلاح قیمتها با هدف ایجاد تعادل میان دسترسی بیماران، پایداری زنجیره تأمین و تولید داخل و انطباق با سیاستهای کلان حوزه سلامت و اقتصاد دارو، ازجمله اقداماتی است که میتوان در این زمینه انجام داد.»
جام جم
دریافت صفحه با کد QR