حدیدنیوز؛پهپاد لوکاس ساخت آمریکا بار دیگر نام پهپاد شاهد-136 ایرانی و میراث سردار شهید امیرعلی حاجی‌زاده را بر سر زبان‌ها انداخت. پهپادی که ابرقدرت‌های شرق و غرب به دنبال آن بوده و هستند، از روسیه‌ای که اعلام شده بود قبل از جنگ اوکراین تعدادی از آن را خریده بود و بعدها نمونه‌هایی از آن را با نام گل شمعدانی تولید کرد تا آمریکایی که مجبور به مهندسی معکوس شاهد-136 ایرانی شد و نمونه آمریکایی آن را به نام لوکاس ساخت.

یکی از مأموریت‌های محوله به پهپادها به‌عنوان پرنده‌های هدایت‌پذیر از دور، از گذشته تا امروز مأموریت انتحاری بوده است. در این مأموریت پهپاد برای اجرای عملیات رزمی به‌صورت انتحاری طراحی شده و با ابعاد کوچک ــ ضمن پرتاب ساده از نقاط مختلف ــ بدون شناسایی شدن توسط دشمن به آن نزدیک می‌شود و با سرعت بالای خود، امکان واکنش برای دشمن را بسیار دشوار می‌سازد.

ابعاد کوچک و سطح مقطع راداری ناچیز این پرنده‌ها و همچنین امکان احتمالی خاموش کردن موتور در نزدیکی هدف این مزیت را به‌وجود می‌آورد که تا لحظات پایانی اصابت، دشمن از وجود آن مطلع نشود.

از سوی دیگر، پس از چندین حمله از این نوع پهپادها دشمن همواره باید در اضطراب وجود این هواپیما در فضای اطراف خود باشد و اساساً بخشی از توان دشمن معطوف به تلاش برای آگاهی از پرواز این پرنده با مشاهده هر شیء در حال پرواز در نزدیکی خود می‌شود.

نیروهای مسلح کشورمان نیز با درک همین ویژگی‌های و بر اساس دکترین رزم نامتقارن که یکی از ویژگی‌های آن استفاده از تسلیحات ساده، ارزان قیمت و اثرگذار است به سمت استفاده گسترده از پهپادهای انتحاری رفتند و در این مسیر به یکی از نیروهای مسلح صاحب سبک در این حوزه بدل شدند.

شاهد 136 در یکی از شهرهای پهپادی سپاه
بر همین اساس مدل مختلف و متنوعی از پهپادهای انتحاری توسط نیروهای مسلح و وزارت دفاع طراحی و تولید شدند که یکی از مهمترین و مشهورترین آنها پهپاد شاهد 136 است.

شاهد 136 پهپادی با بنده دلتا یا مثلثی است که توسط صنایع شاهد نیروی هوافضای سپاه طراحی و تولید شده است. این پهپاد حدود 3 متر عرض، 2.5 متر طول و سرجنگی با وزن 50 کیلوگرمی است.

این پهپاد به  موتور پیستونی ام دی 550 مجهز است که سرعت آن را به بالای 180 کیلومتر بر ساعت می‌رساند. صدای جالب این موتور هم موجب شده به نمونه‌های روسی آن لقب موتور گازی عزرائیل بدهند. علاوه بر این برد 2000 کیلومتری این پهپاد، موجب شده تا شاهد 136 به سلاحی راهبردی برای حمله به اهداف دور برد تبدیل شود.

شاهد 136 برای نخستین مرتبه در رزمایش پیامبر اعظم 17 رونمایی شد
این پهپاد از هدایت ترکیبی GPS و INS بهره می برد و نمونه‌های جدیدتر آن به گیرنده‌های GNSS ضد اخلال مجهز شده اند تا در مقابل جنگ الکترونیک نیز مقاوم باشند.

پهپاد شاهد 136 مجهز به گیرنده GNSS اخلال
طراحی و تولید آسان و ارزان قیمت شاهد 136 و همچنین بکارگیری ساده، بهره مندی از سکوهای متعدد پرتاب موجب می‌شود تا بتوان در مدت زمانی کوتاه تعداد قابل توجهی از آن را تولید و با تاکتیک‌های مختلف بکارگیری کرد که این مهم موجب افزایش قابل توجه توان رزم پهپادی نیروهای بکارگیرنده خواهد شد.

پرتابگر 5 فروندی شاهد 136 که توسط شهید سیار عمار موسوی طراحی شده است
بکارگیری پهپاد شاهد 136 در عملیات‌های وعده صادق و عملیات‌های ربیع نیروی زمینی سپاه علیه مواضع گروهک‌های تروریستی در اقلیم کردستان عراق و همچنین استفاده از نمونه‌های مشابه آن در سایرکشورها کارآیی و تاثیرگذاری آن در میدان رزم را اثبات کرده است.

همین موضوع موجب شهرت و الگو برداری برخی کشورها مانند روسیه، بلاروس، چین و یمن از این پهپاد شده است. اثرگذاری شاهد 136 و نمونه‌های مشابه آن تا حدی بوده است که توانسته موازنه قدرت در برخی جنگ‌ها مانند جنگ روسیه و اوکراین و یمن با عربستان را تغییر دهد.

نمونه چینی شاهد 136

نمونه روسی شاهد 136

نمونه بلاروسی شاهد 136
عملکرد پهپادهای شاهد 136 برای نفوذ به عمق سرزمین‌های اشغالی در جریان جنگ 12 روزه نیز قابل توجه بوده است. سطح مقطع راداری پایین این پهپاد در کنار استفاده از موتور پیستونی که موجب حرکت در ارتفاع پایین و با سرعت کم می‌شود، شناسایی و ردگیری آن توسط سامانه‌های پدافندی را بسیار مشکل می‌کند. به همیمن دلیل اسرائیل برای رهگیری شاهدهای ایرانی مجبور به استفاده از بالگردهای آپاچی شد که در برخی موارد هم موفق به رهگیری و انهدام این پهپادهای شد.

شاهد 136 ایرانی که در جنگ 12 روزه به آسمان فلسطین اشغالی نفوذ کرده از دید بالگرد اسرائیلی
اما نکته مهم آن  است که بالگردهای اسرائیلی پهپادهای شاهد را پس از نفوذ به آسمان سرزمین‌های اشغالی شناسایی کردند که همین امر نشان دهنده توانایی این پهپاد برای درگیری و مشغول ساختن سامانه‌های راداری و پدافندی دشمن و نفوذ موفق به آسمان سرزمین‌های اشغالی است.

لاوه بر این استفاده گسترده از پهپاد شاهد 136 و سایر پهپادهای انتحاری توسط گروه‌های مقاومت موجب شد تا در فرودین ماه سال 1401 ژنرال فرانک کنزی فرمانده سابق تروریست‌های سنتکام در گزارشی به کنگره آمریکا گفته بود: «استفاده گسترده ایران از پهپادهای کوچک و متوسط برای عملیات‌های شناسایی و هجومی بدین معناست که برای اولین بار از زمان جنگ شبه‌جزیره کره [اوایل دهه 1950 میلادی] ما بدون برتری کامل هوایی، عملیات انجام می‌دهیم.»

چند ماه بعد از این اظهار مکنزی، یک مقام آمریکایی به واشنگتن پست گفته بود که تهدید در حال تکامل پهپادها، بزرگترین نگرانی عملیاتی ارتش آمریکا در عراق است.

حالا پس از چهار سال از آن اظهار نظرها، آمریکایی‌ها دست به کپی برداری از یک پهپاد موفق ایران زده‌اند. امری که به نظر می‌رسد برای پاسخ دادن به خلا‌ء آمریکایی‌ها در حوزه پهپادهای انتحاری صورت گرفته است.

تصاویر رونمایی از پهپاد لوکاس و مشخصات منتشر شده از آن نشان می‌دهد در حوزه سازه و مشخصات فنی مشابه شاهد 136 است ولی دارای سرجنگی‌های متفاوت است. علاوه بر این به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها از هدایت ماهواره‌ای در حوزه هدایت و دقت در اصابت این پهپاد بهره ببرند.

کپی برداری آمریکایی‌ها از یک سلاح ایرانی موضوعی است که برای نخستین مرتبه رخ داده است و همین امر نشان دهنده توانایی فنی مهندسان و دانشمندان هوافضا و متخصصان نظامی کشورمان است. کشوری که در ابتدای پیروزی انقلابش در 46 سال پیش حتی برای تهیه ساده ترین ابزار دفاعی هم با مشکلات عدیده‌ای مواجه بود و صنایع نظامی آن از همان ابتدا با تحریم‌های گسترده مواجه بودند، حالا با اتکا به توان متخصصان نظامی و دانشمندانش به جایگاهی رسیده است که می‌تواند سلاحی تولید کند که برای قدرتهای نظامی الهام بخش باشد.
این موضوع نشان دهنده رشد و بلوغ دانش ساخت و بکارگیری پهپادهای انتحاری در نیروهای مسلح و صنایع دفاعی ایران است که نوید بخش دست پیدا کردن به تجهیزات و تاکتیک‌های پیشرفته‌تر در سال‌های آتی است.

تسنیم