حدید نیوز؛ با رسیدن فصل تابستان، بازار میوه باید رنگارنگ‌تر، پُررونق‌تر و دسترس‌پذیرتر از همیشه باشد. اما واقعیت بازار نشان می‌دهد که با وجود افزایش نسبی عرضه در فصل برداشت، قیمت‌ها همچنان برای بسیاری از خانواده‌ها بالاست. کارشناسان می‌گویند علت این گرانی نه فقط در مزارع و باغ‌ها، بلکه در تمام مسیر از تولید تا سفره نهفته است.

نخستین مانع، ساختار خرد اراضی کشاورزی در ایران است. کشاورزان با زمین‌هایی کوچک و پراکنده، توانایی بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن یا تولید انبوه را ندارند. نتیجه، افزایش هزینه تمام‌شده تولید برای هر کیلو میوه و کاهش قدرت رقابت با تولیدکنندگان خارجی است.

افزون بر این، پایین بودن سطح مکانیزاسیون و تکیه بر روش‌های سنتی، هزینه‌های کارگری و زمان تولید را افزایش داده است. در حالی که در کشورهایی مانند ترکیه، استفاده گسترده از ماشین‌آلات کشاورزی موجب شده قیمت تمام‌شده محصولات به مراتب پایین‌تر باشد.

نهاده‌های کشاورزی از دیگر گره‌های کور این ماجراست. قیمت کود، سم و دیگر ملزومات تولید به دلیل وابستگی به واردات و نوسانات ارز، در ماه‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشته است. این موضوع فشار مضاعفی را بر دوش تولیدکنندگان وارد کرده و قیمت نهایی محصول را افزایش داده است.

اما یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم گرانی، سازوکار معیوب نظام توزیع و بازاررسانی است. نبود زنجیره یکپارچه و شفاف از تولید تا مصرف، باعث شده تا محصولات از کانال‌های متعدد و پرهزینه عبور کنند، و هر واسطه درصدی بر قیمت بیفزاید. این نظام ناکارآمد نه تنها موجب هدررفت محصول و زمان می‌شود، بلکه سهم بیشتری از سود را نصیب دلالان می‌کند تا کشاورزان.

در چنین شرایطی، افزایش عرضه میوه در فصل برداشت اگرچه به طور موقت از التهاب بازار کاسته، اما نتوانسته بر سایه سنگین گرانی فائق آید. قیمت‌ها همچنان برای بسیاری از مصرف‌کنندگان بالا تلقی می‌شود و بازار هنوز به ثبات و تعادل نرسیده است.

از سوی دیگر، سهم بازار صادرات نیز در حال ازدست‌رفتن است. کشورهایی چون ترکیه و مصر، با تولید مقرون‌به‌صرفه‌تر و بسته‌بندی‌های رقابتی، توانسته‌اند بخش زیادی از بازارهای منطقه‌ای را که روزگاری در اختیار ایران بود، به‌دست آورند.

راهکارهای پیشنهادی کارشناسان شامل تجمیع اراضی، توسعه مکانیزاسیون، یارانه‌دهی هدفمند به نهاده‌ها، اصلاح نظام توزیع، و تقویت زیرساخت‌های صادراتی است. بدون چنین اصلاحات بنیادینی، بازار میوه همچنان در دور باطل گرانی، ناکارآمدی و نارضایتی باقی خواهد ماند./ فارس