روز گذشته بندر حیفا، یکی از زیرساخت‌های حیاتی کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (آیمک)، هدف موشک‌های دقیق ایران قرار گرفت که براین اساس طرح ساخت کریدور ایمک را به هاله ای از ابهام برد.

روز گذشته بندر حیفا، یکی از زیرساخت‌های حیاتی کریدور اقتصادی هند، خاورمیانه، اروپا موسوم به کریدور آیمک، هدف موشک‌های دقیق و مهندسی‌شده نیروهای ایران قرار گرفت که هزینه‌های بازسازی و امنیتی سنگینی برای این پروژه چند میلیارد دلاری به همراه داشت.

این رخداد علاوه بر ایجاد اختلال لجستیکی و توقف موقت بندر، ضربه‌ای مهلک به اعتبار امنیتی و اقتصادی کریدور زد و بار دیگر نشان داد که مفهوم «امنیت» حلقه گمشده و مهم‌ترین چالش کریدور آیمک است.

کارشناسان امنیتی و اقتصادی در واکنش به این موضوع تاکید دارند ناامنی نقطه ضعف اساسی پروژه‌ای است که از ابتدا با نادیده گرفتن معادلات قدرت و پایداری منطقه‌ای شکل گرفته است.

حادثه موشک‌باران بندر حیفا؛ شروع بحران امنیتی کریدور
بندر حیفا به عنوان یکی از کلیدی‌ترین مراجع ترانزیتی و حمل و نقلی کریدور آیمک در اسرائیل، محل تمرکز فعالیت‌های اقتصادی و تجاری برای اتصال خاورمیانه به اروپا است. صبح روز گذشته، چندین موشک هدایت‌شده ایرانی به این بندر و ساختمان اصلی طرح برخورد کردند و علاوه بر آسیب به تأسیسات بندری، وقفه‌ای جدی در فعالیت‌های این مسیر ایجاد کردند.

بر اساس گزارش‌های محلی، این حمله واکنش گسترده‌ای داشته و نگرانی‌ها درباره امنیت پایدار پروژه را بالا برده است.کارشناسان نظامی معتقدند که این حمله، پیامی آشکار به حامیان کریدور آیمک بود که هرگونه تلاش برای محاصره اقتصادی و سیاسی ایران با هزینه سنگین مواجه خواهد شد و تهران از توان بازدارندگی و پاسخ متناسب برخوردار است.

پیامدهای فوری و گسترده؛ آسیب به زیرساخت اقتصادی
اختلال در بندر حیفا علاوه بر ایجاد تنگنا در حمل و نقل کالاهای وارداتی و صادراتی، هشداری روشن درباره ریسک‌های امنیتی پروژه است. این حادثه نشان داد تکیه بیش از حد به چند بندر مشخص در مناطق پرتنش خاورمیانه، کل پروژه کریدور را آسیب‌پذیر ساخته است.

کارشناسان اقتصادی تاکید کردند که شکست حتی کوتاه‌مدت این مسیر باعث افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه، طولانی‌شدن زمان تحویل کالا و بی‌ثباتی در زنجیره تأمین می‌شود. طبق برآورد اولیه، خسارت وارده حداقل چند صد میلیون دلار است که بازسازی و تقویت سیستم‌های امنیتی بندر را ضروری می‌کند.

این اختلال‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که کشورهای اروپایی و آسیایی سرمایه گذاری‌های هنگفتی برای توسعه این پروژه انجام داده‌اند. در چنین فضایی، ریسک‌های امنیتی، جذابیت پروژه را کاهش داده و چشم‌انداز موفقیت اقتصادی آن را تیره و تار می‌کند.

کشورهای منطقه روی اسب بازنده شرط بندی نکنند
در همین رابطه علی رضا رحیمی کارشناس حوزه مسائل استراتژیک و اقتصاد بین الملل می‌گوید:ماهیت حمله، دقت و هدفمند بودن آن نشان می‌دهد ایران توانسته با شناسایی نقاط ضعف امنیتی، ضربه‌ای اساسی به یکی از عناصر کلیدی دشمن وارد کند.

بندر حیفا از نظر لجستیکی و استراتژیک قلب کریدور آیمک است؛ ضربه به آن عملاً مسیر و ادامه پروژه را به مخاطره می‌اندازد. این اقدام هوشمندانه، پیام سیاسی و نظامی واضحی به حامیان خارجی این پروژه دارد و آنهم این است که ایران دیگر اجازه نمی‌دهد امنیت اقتصادیش به خطر بی افتد. در غیر این صورت هزینه‌ها افزایش خواهد یافت. از نظر امنیتی، این حمله زنگ خطری برای همه کشورهایی است که روی ثبات منطقه حساب باز کرده‌اند.

وی تصریح کرد: کریدور آیمک قرار بود به‌عنوان مسیر جایگزین تجارت هند به اروپا عمل کند، اما ناامنی در بندر حیفا می‌تواند مهم‌ترین گلوگاه این پروژه را مختل کند. ناامنی و وقفه در این بندر باعث برهم خوردن زنجیره تأمین، افزایش هزینه‌ها و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران می‌شود.

وقتی پروژه‌ای در کنار مناقشات و بحران‌های امنیتی مدام با حملات مواجه باشد، انتظار رشد پایدار اقتصادی غیرممکن است. این ضعف ساختاری خود حاصل حذف ایران از نقشه ترانزیت و تمرکز شدید پروژه در مناطق متشنج است. به عبارت دیگر، کریدور از ابتدا بنا بود با بستن درهای اقتصادی و ترانزیت به ایران یک ائتلاف ضدایرانی بسازد؛ حمله ایران به حیفا پاسخ مستقیم به پروژه ناامن و غیرعملی است.

رحیمی خاطرنشان کرد: با ادامه ناامنی در منطقه، مدل کریدور آیمک نه تنها تحقق نخواهد یافت بلکه شاید دست‌کم در کوتاه‌مدت برای کشورهای درگیر بیشترین هزینه را به دنبال داشته باشد.

درگیری‌ها و تحرکات نظامی پراکنده، هزینه‌های امنیتی را بالا برده و پروژه را عملاً غیرقابل بهره‌برداری می‌کند. از سوی دیگر، ایران نشان داده است که توان محافظت از منافع خود را نه فقط به‌صورت دفاعی بلکه به‌صورت ضربتی و پیشگیرانه دارد و نمی‌گذارد دشمنانش بحرانی را بر او تحمیل کنند. این موضوع می‌تواند موازنه قوا را در منطقه بار دیگر به نفع تهران تغییر دهد.

این کارشناس اقتصاد بین الملل خاطرنشان کرد: حمله موشکی ایران به بندر حیفا، دستاورد بزرگی در جهت شکست پروژه ناامن کریدور آیمک بود که نه تنها اعتبار سیاسی و اقتصادی این طرح را زیر سوال برد، بلکه توان نظامی و تیزهوشی امنیتی کشورمان را نیز برجسته کرد. این حادثه پاسخی محکم به تلاش‌های اقتصادی و امنیتی دشمن علیه ایران است و نشان می‌دهد مسیر توسعه منطقه‌ای بدون در نظر گرفتن معادلات قدرت و امنیت، محکوم به ناکامی است.

کریدورآیمک چیست؟
کریدور آیمک در سپتامبر ۲۰۲۳ و با حضور بازیگران اصلی نظیر هند، عربستان سعودی، امارات، رژیم صهیونیستی و کشورهای اروپایی معرفی شد. هدف ظاهری آن، تسهیل تجارت و حمل‌ونقل و کاهش زمان و هزینه انتقال کالا بود. اما در حقیقت، این پروژه اهداف ژئوپلیتیک پنهانی داشت که شامل موارد زیر می‌شد: 

رقابت با کمربند و جاده چین (BRI): آمریکا و اروپا به دنبال مقابله با نفوذ روزافزون چین در منطقه از طریق BRI بودند.
 محاصره اقتصادی ایران: با حذف ایران از مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی، این کریدور قصد داشت فشار اقتصادی بر تهران را افزایش دهد. 
عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی: مشارکت کشورهای عربی با اسرائیل در این پروژه، تلاشی برای عادی‌سازی روابط و ایجاد یک جبهه جدید علیه ایران بود.

از منظر ایران، کریدور آیمک نه تنها یک تهدید اقتصادی، بلکه یک خطر امنیتی و ژئوپلیتیک بود که هدف آن تضعیف موقعیت ایران در منطقه بود. این پروژه بر پایه‌ای از روابط ناپایدار و بی‌ثباتی‌های امنیتی بنا شده بود و به همین دلیل، حمله به حیفا پاسخی مشروع و بازدارنده از سوی ایران تلقی می‌شود.

پیامدهای بلندمدت؛ شکست ائتلاف و پیروزی بازدارندگی
حمله موشکی ایران به بندر حیفا نه تنها یک رویداد نظامی است، بلکه نقطه‌عطفی در روند ژئوپلیتیک منطقه به شمار می‌رود. این حادثه می‌تواند پیامدهای بلندمدتی برای پروژه آیمک و نقش‌آفرینان آن داشته باشد: 

کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران: ریسک‌های امنیتی افزایش یافته، جذابیت سرمایه‌گذاری را برای شرکت‌های بین‌المللی کاهش خواهد داد و ممکن است منجر به خروج سرمایه یا توقف پروژه‌های مرتبط شود.‌ 

افزایش هزینه‌های امنیتی: کشورهای درگیر مجبور به افزایش بودجه‌های امنیتی برای حفاظت از زیرساخت‌های کریدور خواهند شد که بار مالی سنگینی را به همراه دارد.‌ 
تغییر مسیرهای احتمالی: در صورت عدم توانایی در تأمین امنیت، ممکن است برخی از کشورها به دنبال مسیرهای جایگزین یا کاهش وابستگی به کریدور آیمک باشند.‌

 تقویت موضع ایران: این حمله نشان داد که ایران دارای توانایی بازدارندگی بالایی است و می‌تواند به پروژه‌هایی که منافع ملی آن را تهدید می‌کنند، پاسخی قاطع دهد. این مسئله می‌تواند وزن ایران را در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی افزایش دهد.‌ 

فروپاشی ائتلاف ناپایدار: همکاری کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی در این پروژه، که خود بر اساس منافع ناپایدار شکل گرفته بود، اکنون با تردیدهای بیشتری مواجه خواهد شد. این اتفاق می‌تواند منجر به بازنگری در روابط و ائتلاف‌ها شود.

کریدور آیمک در برزخ ناامنی
کریدور آیمک، که با هدف تغییر نقشه ترانزیت جهانی و کنار زدن ایران از معادلات اقتصادی منطقه‌ای طراحی شده بود، اکنون در یک دوراهی بحرانی قرار گرفته است. حمله موشکی ایران به بندر حیفا، نه تنها آسیب‌های فیزیکی و مالی به پروژه وارد کرد، بلکه مهم‌تر از آن، به مشروعیت امنیتی و اقتصادی آن خدشه وارد آورد.

این حادثه یک بار دیگر ثابت کرد که امنیت پایدار در منطقه تنها با مشارکت و احترام به منافع همه بازیگران، از جمله ایران، امکان‌پذیر است. هرگونه تلاش برای ایجاد ائتلاف‌ها یا پروژه‌هایی که یک بازیگر مهم منطقه‌ای را حذف کنند، محکوم به شکست و درگیری‌های فزاینده است.

کریدور آیمک، در پی این حمله، بیش از پیش به یک پروژه پرریسک و با آینده‌ای نامعلوم تبدیل شده است که هزینه‌های سیاسی و اقتصادی آن به مراتب بیشتر از منافع احتمالی‌اش خواهد بود.