حجتالاسلام محمدرضا جوانآراسته، نویسنده،با اشاره به 36 سال برگزاری این رویداد بزرگ فرهنگی در نمایشگاه کتاب بیان کرد: پیشینه تاریخی نمایشگاه کتاب به آن معنا میبخشد و انتظارات ما را از آن بالا میبرد. ما در مورد یکی از مهمترین رویدادهای ادبی و هنری کشور صحبت میکنیم. به عنوان مثال، اگر جشنواره فیلم فجر اوج رویدادهای سینمایی است، نمایشگاه کتاب نیز قله رویدادهای حوزه کتاب در کشور محسوب میشود.
این سخنان در حالی مطرح میشود که تصور عموم بر کاهش اقبال به کتاب و مطالعه استوار است. اما نمایشگاه تا حدی این تصور را تصحیح میکند. وی ادامه داد: آنچه من و شما شاهد آن هستیم، رکود یا کمبود مخاطب نیست؛ بلکه حضور افراد بسیار چشمگیر است. این موضوع، آن تصور پیشین را اصلاح کرده و توقع مخاطب را از برگزاری پختهتر و دقیقتر چنین رویدادی پس از سی و شش سال افزایش میدهد.
انتظار مخاطب از نمایشگاه همواره باید مسئولان را به سوی بهبود سوق دهد. ما در این مسیر نقطه پایانی نداریم و همواره باید در حال پیشرفت باشیم.
جوانآراسته به گزاره «مردم ایران کتابخوان نیستند» اشاره کرد و گفت: گزارشهای مربوط به کتابنخوان بودن مردم را قبول ندارم؛ نمیگویم جامعهای ایدهآل و کاملاً کتابخوان داریم که در آن کتاب رونق اقتصادی ایجاد میکند، اما برداشت مسلم از نمایشگاه این است که به دلیل گرانی کتاب، افراد گزیدهتر انتخاب میکنند. مردم اهل کتاب هستند که برای تماشا میآیند. میدانم بسیاری با این فکر میآیند که یادداشت بردارند، عکس بگیرند و نهایتاً یک یا دو کتاب برای این فصل یا تابستان انتخاب کنند. این رفتار، رفتار فرد علاقهمند به کتاب است، نه بیتفاوت یا کتابنخوان.
جامعه از کتاب فاصله نگرفته است، گرچه کاملاً در آغوش آن هم نیست. کتاب را دوست دارد و متأسفانه اقتصاد، دشمن اصلی کتاب در حال حاضر است. چالشهای اقتصادی اولین ضربه را به فرهنگ و کتاب وارد میکنند.
نویسنده کتاب «کربلا به روایتی دیگر» برآیند تعاملش با ناشران را اینطور عنوان کرد: همواره از ناشران درباره کتابهای جدید امسالشان میپرسم، زیرا از وضعیت سال قبل آگاه هستم.
اما اگر ناشری در حوزه ادبیات داستانی تنها دو یا سه عنوان جدید داشته باشد، نگرانکننده است. با این حال امسال، بسیاری از ناشران هنگام توضیح درباره کتابهای تازه چاپشده، زمان زیادی را به این گفتگو اختصاص میدهند و دهها عنوان کتاب معرفی میکنند، جدا از کتابهای پرفروش سال گذشته که تجدید چاپ شدهاند. بر اساس گفتگوها و تعاملاتم، خوشبختانه هم ناشران به سمت تولید کتابهای جدید در حرکت و برنامهریزی هستند و دغدغه دارند.
برخی میگویند پنج کتاب دیگر نیز دارند که هنوز به نمایشگاه نرسیده و در دو روز آینده خواهد رسید. این نشاندهنده پویایی خط تولید و وجود مخاطبی است که ناشر با محاسبات اقتصادی برای او کتاب تولید میکند.وی ادامه داد: چند سالی است که در یک جمع بزرگ کتابخوانی، اعلام میکنم که در فلان روز به نمایشگاه میروم و هر کسی تمایل دارد برای یک نمایشگاهگردی گروهی بیاید.
پیش از آن، با ناشران سلام و علیکی داشته و میدانم کدام نشرها امسال رونق بیشتری داشته و کتابهای مهمتری برای دوستان دارند. با این جمع که گاهی اوقات ۳۰، ۴۰ یا ۵۰ نفر متغیر است، بازدید از غرفهها را آغاز میکنیم. حدود ده دقیقه در خدمت ناشر، مسئول غرفه یا مدیر نشر هستیم که فضای کلی نشر و تغییرات سیاستی احتمالی را توضیح میدهند و کتابهای مهم سال گذشته یا کتابهای برگزیده جوایز را معرفی میکنند. گاهی اوقات نویسندهای نیز حضور دارد و دوستان در جریان فضای نقد کتاب و ادبیات داستانی قرار میگیرند. این دوستان بر اساس سلیقه و علایق خود اقدام میکنند.
جوانآراسته از تاثیر این اتفاق گفت: اول اینکه وقتی به صورت گروهی میرویم، میتوانیم از ناشر وقت بگیریم، در حالی که گرفتن وقت به صورت انفرادی دشوار است. از قبل تقریباً هماهنگی انجام میشود و حضور ناشر در آن روز مشخص میشود. گاهی اوقات نیم ساعت قبل از رسیدن اطلاع میدهم و ناشر وقت میگذارد.
این برای جمع حاضر بسیار ارزشمند است که با مدیر نشسته و گفتگو و سؤال کنند. از طرف دیگر، برای ناشر نیز سودمند است؛ حضور و رفتوآمد این جمعیت به غرفه فرصت دیده شدن و تولید محتوا میدهد. شلوغی غرفه در این اوضاع معنا و ارزش دارد و توجه را جلب میکند. بارها اتفاق افتاده که ما به غرفهای رفتهایم و به دلیل ازدحام جمعیت، افراد دیگری که اصلاً در جمع ما نبودهاند نیز به آنجا آمدهاند. این نیز فایدهای برای ناشر است. در همین رفتوآمدها، یک نشر با یکی از دوستان نویسنده ما ارتباط برقرار کرد و امسال کتاب او در نمایشگاه عرضه شد.
در حوزه ترجمه نیز این رفتوآمدهای سیستماتیک فوایدی دارد و دوستان امکان برقراری ارتباطات قویتری با بازار نشر را پیدا میکنند.او در پاسخ به این سوال که اگر بخواهد یک کتاب معرفی کند، آن کتاب چیست، گفت: کتاب «دغدغههای فرهنگی» رهبر معظم انقلاب به نظر من جزو کتابهای ضروری افراد دغدغهمند در حوزه کتاب و فرهنگ است.
اگر کسی صادقانه بخواهد خود را با دیدگاه فرهنگی رهبری تنظیم کند، این کتاب بهترین راهنما و کمککننده او خواهد بود و قدم به قدم او را ارتقا میدهد. معتقدم امروز بسیاری از ما فاصلههای زیادی با استانداردهای تفکر و رفتار فرهنگی که رهبری در دهه ۷۰ ترسیم کردند، داریم. بنابراین، به نظر من همین امروز هم آن کتاب، کتابی ضروری است. امیدوارم روزی دوستان انقلاب اسلامی نسخه جدیدی از آن با افزودن سخنان سالهای جدید رهبری منتشر کنند.