آغاز آسیب شناسی برنامه های گذشته برای تدوین برنامه ششم

به گزارش نشریه برنامه، محمد کردبچه افزود: براساس قانون برنامه و بودجه، نظام بودجه ریزی ایران یک نظام بودجه برنامه ای است. به این ترتیب که بودجه های سالانه باید بر مبنای برنامه های سالانه، برنامه های سالانه بر مبنای برنامه های پنجساله و برنامه های پنجساله براساس برنامه های بلندمدت تهیه شوند.
وی ادامه داد: گرچه پس از تصویب قانون مزبور کشور دارای شش برنامه مصوب بوده، لیکن اجرای حکم فوق هیچگاه به طور کامل به اجرا در نیامده و بحث مغایرت های بودجه های سالانه با برنامه های میان مدت همواره مطرح بوده و هست.
وی با بیان آنکه، بودجه دولت عاملی کلیدی در برنامه های توسعه به شمار می رود، اظهار داشت: ارتباط میان برنامه میان مدت و بودجه های سالانه معمولاً از طریق برنامه یکساله برقرار می شود. برنامه یکساله زمینه های گسترده تری از بودجه های سنتی یکساله دارد.
مشاور رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تصریح کرد: در پاره ای موارد به دلیل عدم تطابق زمان برنامه و بودجه های یکساله، برقراری هماهنگی بین بودجه و برنامه میسر نیست. تأخیر در تهیه بودجه یا برنامه، تلفیق و یکپارچگی برنامه و بودجه را با مشکل مواجه می سازد.
کردبچه اظهار داشت: با توجه به اینکه برنامه ریزی و بودجه بندی فرآیندی دو طرفه هستند که اطلاعات هر یک مورد استفاده دیگری قرار می گیرد، ناگزیر قسمت عمده کارهای برنامه های یکساله و بودجه سالانه باید به طور همزمان و با همکاری نهادهای مسؤول آنها انجام گیرد.
وی ادامه داد: در ایران، در سال های اخیر ارتباط بین دو نظام مذکور در برنامه های چهارم و پنجم توسعه مورد توجه بیشتری بوده که این توجه در قالب تأکید بر تهیه بودجه به روش مبتنی بر عملکرد متبلور شده است. در نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد خروجی های برنامه های پنجساله در مقاطع سالانه به صورت هدف های کمی سنجه های عملکرد برنامه های اجرایی و فعالیت های دستگاه های اجرایی در مراحل بعدی بودجه ریزی در برآورد بهای تمام شده فعالیت ها مورد استفاده قرار می گیرد و از طریق ساز و کارهای پیش بینی شده در نظام مدیریت عملکرد موجب افزایش بهره وری فعالیت های دستگاههای اجرایی می شود.
مشاور رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور گفت: بررسی تاریخی در این زمینه نشان می دهد که در شهریورماه ۱۳۴۳ پس از انتقال تهیه بودجه عادی از وزارت دارایی به سازمان برنامه دفتری تحت عنوان «دفتر مرکزی بودجه» در سازمان برنامه راه اندازی شد. هدف اساسی از این اقدام برقراری هماهنگی و ارتباط بیشتر بین بودجه های عادی و عمرانی از یک طرف و امور برنامه ریزی و بودجه ریزی از سوی دیگر بود. متعاقب آن در سال ۱۳۴۴ اولین بودجه برنامه ای کشور توسط دفتر مرکزی بودجه سازمان برنامه تهیه گردید. بنابراین اولین بودجه برنامه ای به لحاظ شکلی بودجه سال ۱۳۴۳ و به لحاظ روش علمی، بودجه سال ۱۳۴۴ است.
وی تاکید کرد: مهمترین تحولی که در نظام برنامه ریزی برنامه چهارم قبل از انقلاب ایجاد گردید، تصویب قانون برنامه و بودجه در اسفندماه سال ۱۳۵۱بود که مبنای اصلی تهیه و تنظیم بودجه های سالانه و برنامه های پنجساله دوره های بعد شد.
کردبچه اظهار داشت: سازمان برنامه باید هر ساله برنامه سالانه دولت را تهیه کند تا به همراه لایحه بودجه کل کشور تقدیم مجلس شود و ضمن آن در قالب هدف ها و سیاست های مندرج در برنامه های پنجساله اهداف مشخص و عملیات اجرایی سالانه هر دستگاه اجرایی با اعتبار مربوطه را تعیین نماید.
وی گفت: در سال ۱۳۵۲ برای اولین بار بودجه دولت به صورت دو سالانه تهیه شد که قرار بود تجدیدنظر آن در نیمه هر سال با توجه به تحولات اقتصادی در داخل و خارج از کشور همچنین تلفیق بودجه با برنامه های میان مدت عمرانی صورت گیرد. در واقع ایران جزء نخستین کشورهای دنیا بود که بودجه دو سالانه و غلتان را به اجرا درآورد. این روش بعدها در بیشتر کشورهای اروپایی و آمریکا و کشورهای پیشرفته آسیایی مورد عمل قرارگرفت. متأسفانه در ایران این اولین و آخرین تجربه بود و با شوک اول نفتی و چند برابرشدن منابع درآمدی دولت، بحث اصلاحات بودجه ریزی که هدف اصلی آن برقراری انضباط مالی بیشتر بود به فراموشی سپرده و برنامه سالانه بعدی در سال ۱۳۵۸یعنی بعد از گذشت ۳۳ سال تهیه گردید.
وی با تاکید بر اینکه، برنامه سالانه در واقع عامل ارتباطی برنامه های میان مدت پنجساله با بودجه های سالانه است، گفت: این برنامه مجموعه ای از هدف ها، سیاست ها و خط مشی ها و عملیات اجرایی سالانه دستگاه های اجرایی با اعتبارات مربوط به آنها جهت تحقق اهداف مورد نظر است که در چارچوب اسناد فرادستی تهیه می شود و همراه لایحه بودجه کل کشور تقدیم مجلس شورای اسلامی می شود.
وی گفت: همان طور که اشاره شد اولین برنامه سالانه بعد از انقلاب اسلامی مربوط به سال ۱۳۸۵ می شود که درسال ۱۳۸۴ تهیه و همراه لایحه بودجه سال ۱۳۸۵ تقدیم مجلس شد و پس از توقف تهیه آن طی دوره ۱۳۹۲ - ۱۳۸۶ ، در سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به شکل جامع تری تهیه شد که امیدواریم با تداوم آن در سال های برنامه ششم توسعه همراه با اجرای کامل بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد اهداف نهایی مورد نظر از ارتباط دو نظام برنامه ریزی و بودجه ریزی محقق شود.

http://hadidnews.com/vdcfxedm.w6d0jagiiw.html