برآورد مواضع و اقدامات رهبران گروه تروریستی داعش در طول یک سال و نیم اخیر نشان می دهد که الیت قدرت حاکم عموما از حضور عمومی و انتشار نامه و یا پیام صوتی اجتناب می ورزد، امری که به دلایل متعدد نظیر نگرانی از کشف محل اختفای شان و یا ایجاد محدودیت های خود ساخته در عدم نشان دادن چهره و یا سخنرانی ها ( که پیشتر در سایر گروه ها و رهبران سلفی نظیر ملا عمر، اسامه بن لادن، ایمن الظواهری و... مشاهده شده بود) و... نشات می گیرد.

پیام صوتی منتشر شده روز گذشته از سوی رهبر داعش آن چنان که کارشناسان این امر اذعان داشته اند صدای شخص ابوبکر البغدادی بوده است، حال بایستی دانست که چه عوامل و نگرانی هایی او را بر آن داشته که در این مقطع اقدام به انتشار این نامه نموده است. در ادامه و با استناد به پیام منتشر شده از سوی وی به واکاوی این امر می پردازیم.

احیای روحیه تروریست ها

برآورد اقدامات میدانی داعش در طول سه ماه اخیر به ویژه از سپتامبر (شهریور) تا به امروز نشان می دهد که این گروه بر خلاف رویه پیشینش و ناشی از فشارهای تحمیل شده بر آن از موضع تهاجمی خارج شده و اقدامات خود را معطوف به دفاع از قلمرو خلافت خود نموده است. فارغ از برخی اقدامات تروریستی خارج از محدوده فعالیت این گروه به ویژه در اروپا نظیر حملات تروریستی به پاریس ( که برخی کارشناسان آن را بر گرفته از دست پاچگی داعش به دلیل فشارهای تحمیل شده همه جانبه بر این گروه می دانند )، گروه تکفیری داعش تحت فشار شدیدی از سوی جامعه بین المللی قرار گرفته و شمار کثیری از نیروهای این گروه کشته و بخش وسیعی از قلمرو تحت اختیارش را از دست داده است.

نیروهای عراقی در مرکز رمادی

روز گذشته رسانه های عراقی از تصرف کامل شهر استراتژیک رمادی ( مرکز استان الانبار) آن هم توسط نیروهای ارتش و شبه نظامیان وابسته به قبائل سنی ( بدون حضور حشد الشعبی) خبر دادند. ارتش عراق در بیانیه ای اعلام کرده که کنترل بخش‌های اصلی شهر و ساختمان‌های دولتی رمادی، مرکز استان انبار را در اختیار گرفته است. به گزارش رویترز، بازپس گیری شهر رمادی، مرکز استان عمدتا سنی نشین انبار توسط ارتش عراق مهم‌ترین پیروزی است که این نیروها از زمان آغاز پیشروی نیروهای گروه داعش از تابستان پارسال تاکنون به دست آورده‌اند.

شکست داعش در رمادی در ادامه عقب نشینی های این گروه در سوریه صورت پذیرفته که در آخرین مورد آن در روزهای گذشته شاهد توافقی جهت خروج سه هزار شبه نظامی وابسته به این گروه از اردوگاه یرموک واقع در جنوب دمشق بوده ایم. در جبهه ی شمال شرقی سوریه نیز ائتلافی از نیروهای کرد سوری و گروه‌های شورشی عرب که از سوی نیروهای آمریکایی پشتیبانی می‌شدند روز شنبه اعلام کردند که موفق شده‌اند سدی (تشرین) را که داعش در تصرف خود داشت، از دست این گروه خارج کنند.

 برآورد مواضع داعش در ماه های اخیر نشان می دهد که این گروه هیچ گاه به اندازه هفته های اخیر تحت فشار و ایزوله نگرفته و همین امر ابوبکر البغدادی را واداشته جهت احیای روحیه ی تکفیری های تحت امرش اقدام به انتشار پیام نماید. وی در بخشی از این پیام صوتی 24 دقیقه ای خطاب به افراد داعش می گوید: «مطمئن باش که خدا تضمین‌کننده پیروزی کسانی است که او را می‌پرستند، و خبر خوب را بشنو که وضعیت حکومت ما خوب است. هر چه جنگ علیه آن شدیدتر باشد، ناب‌تر و پرطاقت‌تر می‌شود.»

حملات سوخوهایروسی بیش از پیش داعش را تحت فشار گذارده است

دراین پیام منتسب به رهبر داعش وی تلویحا به شکست های تحمیل شده بر گروهش اذعان کرده با این حال اظهار داشته که: «هرچند این گروه بخش‌هایی از اراضی تحت کنترلش را از دست داده، هنوز دولتش وضع خوبی دارد.» او بیان داشته که: «حملات روسیه و ائتلاف به رهبری آمریکا داعش را تضعیف نکرده است.»

تلاش برای تداوم حضور تروریست های خارجی

سخن از تعداد دقیق نیروهای تحت امر ابوبکر البغدادی در عراق و سوریه هم چنان در هاله ای از ابهام قرار دارد، با این حال بر کسی پوشیده نیست که تروریست های خارجی (چه از خاورمیانه و شمال آفریقا و چه از اروپا) بخش عمده ای سپاه تحت امر خلیفه خودخوانده داعش را تشکیل می دهد. خشونت بی رویه تروریست ها داعش و رعب و وحشت ایجاد شده از سوی این گروه موجب عدم تمایل گسترده عموم سوری ها و عراقی ها به جذب شدن در داعش شده، لذا این گروه برای تقویت خود مدام بر جذب افراد خارجی به ویژه عناصر سرخورده جوامع مختلف شده است.

استراتژی اتکا به تروریست های خارجی تحت عناوینی چون هجرت آنان به سرزمین خلافت و تلاش برای جذب بیش از پیش چنین افرادی بارها به صراحت مورد تاکید رهبران داعش قرار گرفته است تا آن جا که ابوبکر البغدادی در اولین پیام صوتی اش از مسلمانان سراسر جهان خواست به این منطقه هجرت نمایند. خلیفه خود‌خوانده در این پیام از مسلمانان جهان می‌خواهد که در صورت وجود موانع برای مهاجرت به عراق و سوریه "در هر کشوری که اقامت دارند، سلاح بردارند و مبارزه کنند." در این پیام آشکارا گفته می‌شود که "هیچ عذری از مسلمانان برای عدم مهاجرت به خلافت اسلامی و عدم حمایت از دولت اسلامی پذیرفتنی نیست."

بخش اعظمی از تروریست های داعش از خارج از سوریه و عراق آمده اند

انفعال فزاینده داعش در طول هفته های اخیر و شکست های پی در پی این گروه تروریستی که اخبارش از سوی رسانه های بین المللی مدام منتشر شده است، بی گمان ضربه ای بر پیکره خلاف خود خوانده البغدادی بوده و نه تنها روند فرآیند مهاجرت به عراق و سوریه را از سوی تروریست های خارجی ( به دلیل نگرانی از آینده مبهم داعش) متوقف نموده بلکه احتمال ایجاد روندی معکوس (بازگشت عناصر خارجی وابسته به داعش) نیز قابل تصور است.

نگرانی از کاهش تروریست های خارجی که البغدادی آن ها را مهاجرین می خواند، وی را به انتشار این پیام مبنی بر القای امنیت موجود در سرزمین های داعش وادار نموده است. عناصر داعش مدام در توئیتر، تلگرام، فیس بوک و... به تبلیغ به ظاهر خدمات خود در مناطق تحت سیطره می پردازند و تلاش دارند زمینه مهاجرت این افراد را به سوریه و عراق را فراهم آورند.

طبق بررسی یک انستیتوی تحقیقاتی که مرکز آن در آمریکاست، شبه نظامیان گروه تروریستی داعش حدود ۱۴ درصد از مناطقی را که در سال ۲۰۱۴ در سوریه و عراق اشغال کرده بودند، در سال ۲۰۱۵ از دست داده‌اند. بر اساس گزارش انستیتوی یاد شده که در هفته سوم دسامبر منتشر شد، با کاهش حدود ۱۲ هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع از وسعت مناطق تحت کنترل داعش تا میانه ماه جاری دسامبر، در حال حاضر ۷۸ هزار کیلومتر مربع در اشغال این گروه تروریستی است.

تحریک مسلمانان

از زمان تشکیل رژیم صهیونیستی درسرزمین های اسلامی در سال 1948 تا به امروز، بی گمان مسئله فلسطین در صدر مسائل جهان اسلام قرار داشته است. اهمیت مسئله فلسطین تا بدان حد است که با وجود اختلاف های متعدد میان کشورهای اسلامی، تمامی سردمداران جهان اسلام (ولو ظاهرا) در حمایت از آرمان آنان متفق القولند. حساسیت بیش از اندازه مسلمانان بر این مسئله موجب شده شماری از رهبران کشورهای اسلامی نظیر صدام حسین، معمر قذافی، رجب طیب اردوغان و... جهت تقویت موقعیت خود نزد افکار عمومی مدام بر آن دست گذارده و از مقوله اشغال سرزمین فلسطین در راستای مقاصد شخصی شان بهره برداری نمایند.

داعشی های مستقر در یرموک ناگزیر به خروج از این منطقه شده اند

رهبر تروریست های داعش نیز در این پیام خود از این امر غافل نمانده و تلاش نموده در موقعیتی که فشارها بر گروه تحت امرش دو چندان شده با حملات متعدد به اسرائیل درصدد احیای خود و گروهش برآید. البغدادی در این پیام می گوید: «دولت اسلامی گام به گام به اسرائيل نزدیک‌تر می‌شود و اسرائيلی‌ها باید انتظار حمله جهادیون را داشته باشند. ما حتی برای یک ثانیه فلسطین را فراموش نکرده‌ایم.»

اظهارات البغدادی مبنی بر ضرورت حمایت از فلسطین در حالی است که با وجود حملات مکرر این گروه در خاورمیانه و حتی در سطح اروپا و با وجود نزدیکی سرزمین های تحت امر این گروه با فلسطین اشغالی تا کنون از هرگونه اقدامی بر علیه اسرائیل امتناع ورزیده است.

تضعیف ائتلاف بین المللی

تحولات خاورمیانه و تداوم ناامنی و گسترش سیل مهاجرت ها به سوی اروپا و آمریکا در کنار حضور نظامی بیش از پیش روسیه و ایران در جبهه سوریه، نهایتا طرف غربی را مجاب ساخته از خواسته پیشینش مبنی بر کناره گیری اسد، موقتا عدول کرده و بر مقابله با داعش تاکید نماید. به واقع اقدامات تروریستی تکفیری های داعش در قلب اروپا، اکنون جوامع غربی را نسبت به ضرورت برخورد با این گروه متقاعد نموده است و از همین روست که در هفته های اخیر شاهد افزایش گفتگوهای بین المللی جهت برقراری آتش بس در سوریه میان دولت و مخالفین میانه رو و اتحاد آن ها بر علیه داعش سخن رانده می شود.

تحلیل پیام خلیفه خود خوانده داعش نشان می دهد که رهبران داعش نسبت به افزایش فشارها بر این گروه و تضعیف احتمالی اش چه در عرصه میدانی و چه سایر حوزه ها به شدت نگران است. فشارهای روسیه و آمریکا بر قطر، ترکیه و سعودی در روزهای اخیر منجر به کاهش فروش نفت از سوی داعش و همچنین قطع برخی حمایت های مالی بین المللی از این گروه تروریستی شده که ضربه مهلکی بر پیکره داعش به حساب می آید، لذا البغدادی بر آن است با ابزارهای متعدد زمینه شکاف میان جبهه بین المللی را فراهم آورد. البغدادی در بخشی از پیام با تاختن بر ایجاد ائتلاف به رهبری عربستان چنین می گوید: «اگر این ائتلاف اسلامی بود با اعلام پیروزی، به مردم سوریه یاری می‌رساند.» گفتنی است که هدف سعودی از ایجاد چنین ائتلافی حمایت از جریان های معارض و تندرو سوریه منهای داعش می باشد.

دولت عراق از آمادگی خود برای آغاز حمله ی نهایی جهت تصرف موصل خبر داده است

نزدیکی عربستان به جریان های سلفی نظیر جیش الاسلام و احرار الشام پس از آن صورت گرفته که ریاض نسبت به فشارهای بین المللی در راستای مقابله با داعش و النصره آگاه شده است، لذا البغدادی در پیام خود رهبران سعودی را بی نصیب نگذارده و مورد حمله قرار داده است. او  در این پیام خواستار آن شده که مردم عربستان سعودی علیه حاکمان این کشور قیام کنند. خلیفه خود خوانده داعش به عربستان سعودی به خاطر تشکیل ائتلافی از کشورهای مسلمان علیه این گروه حمله کرده است و گفته: «اگر این ائتلاف اسلامی بود خودش را از اربابان یهودی و صلیبی‌اش رها می‌کرد و کشتن یهودیان و آزادی فلسطین را هدف خود قرار می‌داد»!.

برآورد فضای سیاسی-امنیتی خاورمیانه در آینده نشان می دهد که با وجود تداوم خشونت در این منطقه، احتمالا شاهد روند زوال و فرسایشی گروه تروریستی داعش خواهیم بود، از همین رو قدرت های منطقه ای و بین المللی در راستای مطامع خود در جهت تعیین سیاست شان در خاورمیانه منهای داعش گام نهاده اند.