>پايگاه خبری تحليلی حديد نيوز 14 تير 1404 ساعت 20:07 http://www.hadidnews.com/news/40981/نوحه-معروف-روز-تاسوعا-کسی-سروده -------------------------------------------------- عنوان : نوحه معروف روز تاسوعا را چه کسی سروده است؟ -------------------------------------------------- مرحوم محمد علامه نوحه‌ای دارد با این مطلع «در کنار علقمه سروی ز پا افتاده است» این نوحه با تصویر سیدالشهدا آغاز می‌شود که در پی شنیدن فریاد ادرک یا اخای برادر به کنار نهر علقمه می‌شتابد. متن : به گزارش خدید نیوز؛در روز تاسوعا که به روزاباالفضل العباسمعروف است، می توان نوحه ایاهل حرممیرو علمدار نیامد را معروف ترین نوحه درباره قمر بنی هاشم دانست که بارها و بارها خوانده شده و به صورت دودمهدر مراسم عزاداری اجرا می شود. این شعر مفصل است ولی سراینده این شعر مشخص نیست و منبع مکتوبی در این زمینه وجود ندارد؛ سه روایت وجود دارد که یکی آن را سروده حاجمرزوق، مداحعراقی الاصلساکن تهران که در سال ۱۳۲۹ شمسی از دنیا رفته می داند و دیگری آن را از سروده های حاج اکبر ناظم؛ و سومین روایت هم این شعر را سروده میرزا عبدالله خداداد از نوحه سرایان تهرانی که با تخلص دیوانه شعر می سرود برمی شمارد: ایاهل حرممیرو علمدار نیامد علمدار نیامد، علمدار نیامد سقایحسین سید و سالار نیامد علمدار نیامد، علمدار نیامد از خیمه رسدواعطشااز لب طفلان درعلقمهشد کشته عمو با لب عطشان دستی که زده بوسه بر آن ساقی کوثر با نیزه و شمشیر جدا گشتهزپیکر رخصتبدهاز داغ شقایق بنویسم از بغض گلوگیر دقایق بنویسم می خواهم از آن ساقی عاشق بنویسم نم نم به خروشآیموهقهقبنویسم دل خون شد و از معرکه دلدار نیامد ایاهل حرممیرو علمدار نیامد در هر قدمت هر نفستجلوۀذات است وصف تو فراترزشعور کلمات است در حسرت لب های تو لب های فرات است عالم همه از این همه ایثار تو مات است ازعلقمهبا دیده ی خونبار نیامد ایاهل حرممیرو علمدار نیامد سقاتویی و اهل حرم چشم بهراهت دل ها همه مسترجزگاهبهگاهت هرچند تو بودی و عطش بود و جراحت دلواپس طفلان حرم بود نگاهت سقایادب جلوه ی ایثار نیامد ایاهل حرممیرو علمدار نیامد افتاد نگاه تو به مهتاب دلش ریخت وقتی به دل آب زدی آب دلش ریخت فرق تو شکوفا شد و ارباب دلش ریخت با سجده ی خونین تو محراب دلش ریخت صد حیف که آن یار وفادار نیامد ایاهل حرممیرو علمدار نیامد انگار که درعلقمهغوغا شده آری خونبارترینواقعه برپا شده آری در بزم جنون نوبتسقاشده آری دیگر پسر فاطمه تنها شده آری این قافله را قافله سالار نیامد ایاهل حرممیرو علمدار نیامد ایعلقمهاز عطر تو لبریز برادر ایقصه ی دست تو غم انگیز برادر بعد از تو بهارم شده پاییز برادر برخیز حسین آمده برخیز برادر عباس ترینحیدر کرار نیامد ایاهل حرممیرو علمدار نیامد در این نسخه موجود و از ترکیبات و زبان شعر به نظر نمی رسد به جز همان دو بیت که بارها در عزاداری ها استفاده شده است؛ متن نوحه چندان قدیمی بوده باشد. اما نوحه دیگری از مرحوم محمد علامه درباره حضرت عباس وجود دارد، به سبک نوحه های قدیمی تهران که اشعار نسبتاً طولانی خوانده می شد؛ مرحوم حاج محمد علامه از نوحه سرایان و مداحان قدیمی تهران است که سالیان طولانی در مجالس ذکر اهل بیت به خدمت خاندان نبوت و امامت مشغول بوده و مجموعه اشعار و نوحه هایش در کتابی به نام هدیه مور منتشر شده است. در نسخه های قدیمی این کتاب زیر عنوان کتاب این بیت با خط نستعلیق نوشته شده بود: هدیه مور به دربار توایآیت نور غیر ران ملخی نیست که تقدیم کند این شاعر اهل بیت شعری در سوگ عباس بن علی بن ابیطالب (ع)دارد با عنوان ماه بنی هاشم، با این مطلع: در کنارعلقمهسرویزپا افتاده است. این نوحه که با تصویر سیدالشهدا آغاز می شود که در پی شنیدن فریادادرکیااخایبرادر به کنار نهرعلقمهمی شتابد، سال ها در مراسم عزاداری و هیئت ها و سینه زنی ها خوانده می شد: در کنارعلقمهسرویزپا افتاده است یا گلی از گلشن آل عبا افتاده است در فضای رزمگاه نینوا با شور وآه ناله جان سوزادرکیااخاافتاده است از نوای جانگداز ساقی لب تشنگان لرزه بر اندام شاه نینوا افتاده است شهسوار اسب شد با سر به میدان روی کرد تا ببیند جسم عباسش کجا افتاده است ناگهان از صدر زین افکند خود را بر زمین دیدبسمالله از قرآن جدا افتاده است پاره قرآن ببوسید و پی اصلش دوید مصحفناطق کجا یا ربزپا افتاده است؟ تا کنار نهرعلقمبوی عباسش کشید دید بر خاکسیهصاحبلواافتاده است کرده در دریای خون ماه بنی هاشم افول تشنه لبسقایدشت کربلا افتاده است دست خود را بر کمر بگرفت و آهی برکشید گفت پشت من از هجرانت دو تا افتاده است خیز و بر پا کنلواآبیرساناندر حرم از چه رو بر خاک این قد رسا افتاده است؟ بهر آبی در حرم طفلان من در انتظار از عطش بنگر چه شوری خیمه ها افتاده است هر چهشهنالید عباسشزلب، لب برنداشت دید مرغ روح او سوی سما افتاده است گفت پس جسم برادر رابرمدرخیمه گه دید هر عضوی از اعضایش سوا افتاده است شد به سوی خیمه با پای پیاده رهسپار در حرمشهدید افغان و نوا افتاده است جمله می گفتندسقاایپدرجاندیر کرد بر سر عموی ما بابا چه ها افتاده است؟ حال زینب را مگو (علامه) ازشهچون شنید دست عباس علمدارش جدا افتاده است تصاویر نوحه بی قراری و سرگردانی سیدالشهدا با دیدن قمر بنی هاشم و اشاره به این جمله از آن حضرت که: الانانکسرظهری. ریتم تکرار شونده و وزن درونی و محزون شعر هم آن را برای همراهی سینه زنان مناسب کرده است و هم حزن و سوگ را برای شنونده و خواننده تداعی می کند. منبع: مهر